DİSK/Birleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi’nin (BİSAM) Asgari Ücret raporu açıklandı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Tüketici Fiyat Endeksi Madde Fiyatları, Tüketim Harcamaları Araştırması ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Asgari Ücret İstatistikleri üzerinden yapılan hesaplamaya göre, eşi çalışmayan ve iki çocuklu bir asgari ücretli kasım ayında eline geçen ücretle gıdaya günlük 18 TL ayırabiliyor.
Buna göre asgari ücretlinin üç öğün için kişi başına ayırabildiği tutar 4.5 TL olurken, öğün başına bu tutar sadece 1.5 TL düzeyinde kalıyor.

GELİRİN YÜZDE 26,8’İ GIDAYA
Raporda şu görüşlere yer verildi:
2018 yılı TÜİK tüketim araştırması sonuçlarına göre en yoksul yüzde 20’lik gelir grubu gelirinin ancak yüzde 26.8’ini gıda harcamalarına ayırabilmektedir. Aynı verilere göre tek gelirli bir asgari ücretli ailesi en yoksul yüzde 20’lik dilim içerisinde yer almaktadır.
Eşi çalışmayan ve 2 çocuklu bir asgari ücretli, asgari geçim indirimi dahil aylık 2 bin 20 TL’lik gelirinden (vergi dilimi için gelir kaybı sonrasında) gıda için günlük ayırdığı 18 TL ile hem eşinin hem kendinin hem de çocuklarının karnını doyurmak zorundadır.

KİRAYA 410 TL
TÜİK Madde Fiyatları istatistiklerine göre Kasım 2019 tarihi itibari ile Türkiye genelinde ortalama kira bedeli 999 TL’yi bulurken, asgari ücretlinin kira (gerçek ve izafi kira) için ayırabildiği tutar sadece 410 TL’dir. Buna göre asgari ücretlinin sağlıksız bir çevrede, kentsel donatı hizmetlerinin en az olduğu, deprem riski altındaki konutlarda yaşamak zorunda kaldığı söylenebilir. Sefalet sadece sofrada değil, sağlıksız konutlarda da asgari ücretliyi bulmaya devam ediyor.

İŞE ULAŞIM BÜYÜK SORUN
Asgari ücretlinin, çalıştığı işyerinin servis imkânı yoksa işyerine ulaşımı bile büyük bir sorun. Tek bir belediye otobüs biletinin Türkiye ortalamasında 2,46 TL olduğu koşullarda, asgari ücretlinin ulaşım için ayırabildiği günlük pay sadece 2,1 TL, bu tutarla sadece tek yön bilet alınabiliyor.
Kültür ve eğlence için ayrılabilen pay toplamda aylık sadece 7.2 TL.
Bu miktar ile ne sinemaya ne tiyatroya gidebilmek mümkün değildir. Sinema bileti ortalama 20 TL, tiyatro 42 TL’dir.

EĞİTİME GÜNLÜK 5 TL
Isınma, bakım, onarım, temizlik ve hatta kadro eksikliği nedeni ile öğretmen ihtiyacı, kaynak yokluğu bahanesi ile velilerin ödediği katkı paylarına teslim edilen eğitim koşularında, asgari ücretli çocuğuna defter kalem bile alamayacak durumda. Okul tercihleri büyük oranda, yoksul ve kaynak yokluğundan eğitim veremez durumdaki okullardır. Yani asgari ücretlinin çocuğunu okutması, aylık çocuk başına 5 TL’lik ayrılan pay ile yokluktan dolayı neredeyse mucizedir.
BUZDOLABI İÇİN 83 AY...
Asgari ücretlinin Kasım 2019’da ortalama fiyatı 3053 TL olan bir buzdolabını alması için, ev aletlerine ayırabildiği 37 TL ile 83 ay çalışması gerekmektedir. Özetle asgari ücretliden, her aile ferdi için bir öğün başına 1.5 TL ile karnını doyurması, 1 buzdolabı için 83 ay çalışması, 608 TL’ye barınması ve ısınması, çocuk başına 5 TL’lik eğitim harcaması ile çocuklarını yetiştirmesi beklenmektedir.

ASGARİ ÜCRET NE OLMALI?
Sonuç olarak asgari ücret belirlenirken bu gerçeklerin göz ardı edilmemesi gerekiyor. İşçilerin talebi asgari ücretin, bir işçinin ailesi ile birlikte asgari olarak temel ihtiyaçlarını karşılayacak, işçiyi kimseye muhtaç etmeyecek bir düzeyde belirlenmesi ve sefaletin son bulmasıdır.
Asgari ücretin ekonomik büyüme ve verimlilik artışından pay almaması, üretilen kaynakların belirli ellerde toplanması anlamına gelmektedir. Gelir dağılımını düzeltici bir rol oynaması beklenen asgari ücretin, açlık sınırının bile altında belirlenmesi vicdanları zedelemektedir. Asgari ücretin, temel gereksinimleri karşılayacak bir biçimde ele alınması gerekmektedir.

ASGARİ ÜCRETLİ NEYE NE KADAR AYIRABİLİYOR?

Tablo 1- Eşi çalışmayan, iki çocuklu bir asgari ücretlinin Kasım 2019’d geliri ile yapabildiği harcamalar (Aylık) (Dar) Ortalama

Madde Grupları

Harcama Tutarı (TL)

Gıda ve Alkolsüz İçecekler

580

Alkollü İçecekler ve Tütün

101

Giyim ve Ayakkabı

83

Konut, Su, Elektrik, Gaz ve Diğer Yakıtlar

635

Mobilya, Ev Aletleri ve Ev Bakım Hizmetleri

120

Sağlık

46

Ulaştırma

189

Haberleşme

64

Eğlence ve Kültür

42

Eğitim

10

Lokanta ve Oteller

87

Çeşitli Mal ve Hizmetler

63

Kaynak: TÜİK Yıllık Toplam Hanehalkı Tüketim Harcamaları üzerinden, AGİ dahil Kasım ayı asgari ücreti esas alınarak hesaplanmıştır (İki çocuklu, eşi çalışmayan asgari ücretlinin vergi dilimi nedeni ile geliri azalmıştır).

Tablo 2-Eşi çalışmayan, iki çocuklu bir asgari ücretlinin Kasım 2019’da geliri ile yapabildiği harcamalar (Aylık)(Geniş) Ortalama

Harcama Grupları

Harcama Tutarı (TL)

Gıda

540,8

Alkolsüz İçecekler

39,4

Alkollü İçecekler

4,0

Tütün

96,9

Giyim

62,6

Ayakkabı

20,0

Gerçek Kira

173,9

İzafi Kira

236,2

Konutun Bakım Ve Onarımı

32,0

Su (Şebeke Suyu) Ve Konutla İlgili Çeşitli Hizmetler

40,8

Elektrik, Gaz Ve Diğer Yakıtlar

152,3

Mobilya, Mefruşat, Halı Ve Diğer Yer Döşemeleri

32,0

Ev İçi Tekstil

9,5

Ev Aletleri

36,6

Züccaciye, Yemek Takımı Ve Hanehalkı Aletleri

6,8

Ev Ve Bahçe Araç Gereçleri

3,8

Ev Bakım İçin Mal Ve Hizmetler

31,2

Tıbbi Ürünler, Aletler Ve Malzemeler

20,1

Ayakta Tedavi Hizmetleri

17,6

Yataklı Tedavi Hizmetleri

8,8

Araç Satın Alımı

71,9

Kişisel Ulaştırma Araçlarının İşletimi

55,0

Ulaştırma Hizmetleri

61,7

Posta Hizmetleri

0,0

Telefon Ve Telefaks Ekipmanı

10,8

Telefon Ve Telefaks Hizmetleri

53,5

Görsel-İşitsel Sistemler

12,7

Diğer Temel Dayanıklı Eğlence Ve Kültür Araçları

0,1

Diğer Eğlence Araçları ve Malzemeleri

6,2

Eğlence Ve Kültür Hizmetleri

7,2

Gazete, Kitap Ve Kırtasiye

7,7

Paket Turlar

8,2

Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim

1,1

Orta Öğretim

2,3

Orta Öğretim Sonrası Ve Üniversite Öncesi Eğitim

1,6

Üniversite Eğitimi

3,8

Düzeyi Belirlenemeyen Eğitim Programları

1,1

Yemek Hizmetleri

84,6

Konaklama Hizmetleri

2,9

Kişisel Bakım

34,0

Başka Yerde Sınıflandırılamayan Kişisel Bakım Ürünleri

8,2

Sosyal Hizmetler

0,5

Sigorta

2,4

Başka Yerde Sınıflandırılmayan Mali Hizmetler

0,0

Başka Yerde Sınıflandırılmayan Diğer Hizmetler

18,0

Kaynak: TÜİK Yıllık Toplam Hanehalkı Tüketim Harcamaları üzerinden, AGİ dahil Kasım ayı asgari ücreti esas alınarak hesaplanmıştır. (İki çocuklu, eşi çalışmayan asgari ücretlinin vergi dilimi nedeni ile geliri azalmıştır)

Tablo 3-Seçilmiş Maddeler (Kasım 2019)

Madde

Fiyatı (TL)

Kiracı Tarafından Ödenen Gerçek Kira

999

Belediye Otobüs Ücreti

2

Sinema

20

Tiyatro

42

Normal Buzdolabı

3053

Kaynak: TÜİK Madde Fiyatları

YÖNTEM

Çalışmada en yoksul yüzde 20’lik gelir grubunun madde gruplarına göre tüketim harcamalarının oranı, her bir madde grubu için ilgili toplam tüketim harcamaları tutarları üzerinden oranlanarak bulunmuştur. İki çocuklu ve eşi çalışmayan, başka da bir geliri olmayan bir asgari ücretlinin elde ettiği gelirin, 2018 yılında en yoksul yüzde 20’lik grupta olduğu tespit edilmiştir. Kasım 2019 yılında söz konusu ailenin vergi dilimi nedeni ile geliri 2020,9 TL seviyesindedir. Söz konusu gelir hesaplanan oranlarla çarpılarak, asgari ücretli için her madde grubu için yapması beklenen ortalama harcama tutarı tespit edilmiştir.