CHP Adapazarı İlçe Başkanı Ayşe Füsun Çetin, işten çıkarma yasağının bulunduğu salgın sürecinde birçok işverenin suistimal ettiği öne sürülen kod-29 uygulamasının yeniden düzenlenmesini istedi.
Çetin, yaptığı yazılı açıklamada, “Kod 29'la işten çıkarma daha önceden de vardı ancak bu dönemde işveren bunu bir pazarlık, bir baskı aracı kullanmaya başladı. İşçinin önüne ya ücretsiz izin ya anlaşarak işten çıkarma ya da Kod 29'u koymakta .Bazı işverenlerin de, işyerlerinde sendikalaşmayı engellemek için de bu yola başvurduğu görülmekte” dedi.
Çetin'in açıklaması şöyle:
SUİSTİMAL EDİLİYOR
"Türkiye'de pandemi sürecinde işten çıkarmalar yasaklandı.ve bu yasak, 17 Mayıs tarihine kadar uzatıldı. İşverenler açısından bu yasağın tek istisnası ise Kod 29. Bu kapsamda işveren, işçilerin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymadığı gerekçesiyle işten çıkarmaya başvurabiliyor. Bu gerekçeyle işten çıkarmalar artarken, buna karşı Türkiye'nin farklı yerlerindeki işyerlerinde işçiler, eylem düzenliyor. Bazı işverenlerin pandemide Kod 29'u suistimal ettiği açıkça görülmektedir.
Türk iş yasalarına işveren, iş akdini feshettiği işçiler için Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirim yapıyor. Bunu yaparken işçiyi hangi gerekçe ile işten çıkardığını bir kod numarasıyla işaretliyor.29 numaralı kod da bu kodlardan biri. 29 kodu, "İşveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış nedeni ile iş akdinin feshi" anlamına geliyor. Bir işverenin, işçisini bu kod ile işten çıkarabilmesi için 4857 İş Kanunu'nun ilgili bendi kapsamındaki fiillerden birini işlemesi gerekiyor.
Kod 29 ile işten çıkarılan çalışanlar; kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı haklardan faydalanamıyor. Ayrıca işçi, işsizlik ödeneği de alamıyor Zira, Türkiye İş Kurumu (İŞKUR), ödenek için başvuru yapan işsiz kişinin işten ayrılış bildirgesindeki kod numarasına bakıyor ve burada Kod 29 varsa işsizlik maaşı ödemiyor. İçeriği nedeniyle kod ile işten çıkarılan bir kişi, yeni bir iş ararken de fazladan sorun yaşayabiliyor."
YÜZDE 70 ARTIŞ VAR
"Kod 29 yasalara yeni girmiş bir uygulama değil. Pandemi öncesinde de işten çıkarma kodlarından biri olarak işverenler tarafından kullanılabiliyordu. Ancak işten çıkarmaların yasaklandığı pandemi döneminde bu koda başvurunun arttığı görülüyor.
Pandeminin birinci yıl dönümü nedeniyle bir basın toplantısı düzenleyen İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG), son bir yıllık dönemde Kod 29 ile işten atılan işçilerin sayısının yüzde 70 arttığını açıkladı. İSİG, yine son bir yıl içinde açılan işe iade davalarının yüzde 80'inin de Kod 29'la ilgili olduğunu belirtti.
Çeşitli sendikaların ve eylemci işçilerin Kod 29'la ilgili eleştirilerine bakıldığına en başta, "Kod 29'un işten atılmaların yasaklandığı bir dönemde bazı işverenler tarafından kötüye kullanıldığı" eleştirisi gelmekte. Kod 29'la işten çıkarma daha önceden de vardı ancak bu dönemde işveren bunu bir pazarlık, bir baskı aracı kullanmaya başladı. İşçinin önüne ya ücretsiz izin ya anlaşarak işten çıkarma yada Kod 29'u koymakta .Bunun dışında bazı işverenlerin, işyerlerinde sendikalaşmayı engellemek için de bu yola başvurduğu görülmekte. Kod 29 emekçi sınıfın üzerinde bir damga ve iftira yaftası olarak kullanılmakta ,Kod 29'la gelen 'ahlaksızlık' damgasının kadın işçilerin hayatını ne yazık ki erkek işçilere göre ekstra olumsuz etkilemektedir.
İktidar emekçi sınıfın kazanımları ve iş güvenliğinin üzerinde demoklesin kılıcı gibi sallan kod 29 u emekçilerden yana yeniden düzenleyerek. emekçilerin iş güvenliği ve örgütlenme hakkının önüne koyulan bütün engeller kaldırılmalıdır."
