İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanlığı tarafından hazırlanan “Afetler Sonrası Bina Hasar Tespiti Yapılmasına İlişkin Genel Kurallar Hakkında Yönetmelik” Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmelik; deprem, sel ve benzeri afetlerin ardından binalarda oluşan hasarların gözlemsel yöntemler ve teknik verilerle belirlenmesini amaçlıyor. Buna göre, hasar tespit ekipleri yalnızca inşaat mühendisleri, mimarlar ve inşaat teknikerlerinden oluşabilecek. Bu alan dışındaki kişilerin düzenlediği raporlar geçersiz sayılacak.
Hasar sınıfları 10 başlık altında
Yeni düzenlemeye göre binalar;
- hasarsız
- az hasarlı
- orta hasarlı
- ağır hasarlı
- acil yıktırılacak
- yıkık
- değerlendirme dışı
- girilemeyen
- tespit edilemedi
- kapsam dışı
olmak üzere 10 farklı şekilde sınıflandırılacak. Bu sınıflandırma yalnızca ilgili afette oluşan hasarı temel alacak, geçmiş hasarlar ya da yapısal kusurlar dikkate alınmayacak.
Üç aşamalı tespit süreci
Hasar tespit süreci, şu üç aşamada yürütülecek:
- Afet etkisi belirleme,
- İlk hasar tespit,
- İtiraz hasar tespiti.
İtiraz süreci başlamadan önce başvurular değerlendirilecek, ardından hasar tespit raporları yeniden gözden geçirilecek. Tüm süreçler, ulusal veya yerel düzeydeki afet hasar tespit grubu ana çözüm ortağı koordinasyonunda yapılacak.
Artçı depremler gibi yeni gelişmeler olduğunda yeniden hasar tespiti yapılıp yapılmayacağına, AFAD Başkanlığı karar verecek.
Fotoğraf ve tapu kaydı zorunluluğu
Tespiti yapılan her bina fotoğraflanacak ve dijital ortamda arşivlenecek. Orta ve ağır hasarlı olarak sınıflandırılan binalar, ilgili tapu müdürlüklerine bildirilecek ve tapu kayıtlarına işlenecek.
Güçlendirme çalışmaları tamamlanan yapılar için tapudaki uyarılar, yapı kullanım izin belgesi alınması şartıyla silinebilecek. Yıkılan binaların tapu kayıtları ise, enkaz kaldırma işlemlerinin ardından güncellenecek.
Teknolojiyle entegre süreç
Yeni yönetmelik, hasar tespitinde teknolojinin kullanılmasını da öngörüyor. Binalardaki çatlak ve yıkımları tespit etmek amacıyla hava araçlarına entegre optik ve kızılötesi kameralarla görüntü alınabilecek. Ayrıca yapısal dinamiklerin anlık takibi için sensörler ve yazılımlar da devreye sokulabilecek.
Yeni yönetmelik, afet sonrası müdahale süreçlerinde standardizasyon sağlamayı ve vatandaşların daha güvenilir bilgiye ulaşmasını hedefliyor.
