Türkiye’de koronavirüs vaka sayısında son günlerde artış gözlenirken, aşı konusu yeniden tartışılır hale geldi. KLİMİK, aşı konusunda 16 öneride bulundu. Dernek, hiç aşı olmayanların bir ay arayla iki doz BioNTech olduktan sonra en erken 3 ay sonra 3. doz BioNTech olmalarını önerdi. İki veya üç doz aşı olduktan sonra koronavirüse yakalanan kişilerle ilgili de öneride bulunan KLİMİK, “İki doz Sinovac ardından 2 doz BioNTech aşısı veya 3 doz BioNTech aşısı veya 4 doz BioNTech aşısı uygulandıktan sonra COVID-19 geçirmiş kişilere hatırlatma dozu yapılmasına eldeki verilere göre gerek yoktur” dedi. Bununla birlikte, iki doz BioNTech olmasına rağmen herhangi bir varyantla hastalık geçirmiş olan kişilerin hastalıktan 6 ay sonra bir doz BioNTech aşısı olmaları önerildi. KLİMİK’in 16 maddelik öneri listesi şu şekilde: 1. Hiç aşılanmamış kişilerin bir ay arayla iki doz BioNTech olduktan en erken 3 ay sonra 3. doz BioNTech aşılarını olmaları önerilir. 2. Hiç aşılanmamış kişilere mRNA aşısı yapıl(a)madığı durumda*Sinovac aşısı ile üç doz (0, 1 ve 4. aylarda) aşılamanın ardından en erken 3 ay sonra hatırlatma dozunu (yapılabiliyorsa BioNTech aşısı ile) olmaları önerilir. 3. Çeşitli nedenlerle primer aşı şeması (Sinovac için 0,1, 4. aylarda 3 doz, BioNTech için bir ay arayla iki doz) yarım kalan kişilerin aşılamalarına kaldıkları yerden devam edilmesi, hatırlatma dozlarının primer şemanın tamamlanmasından en erken 3 ay sonra yapılması önerilir. 4. İki doz BioNTech aşısı olmuş kişilerin 2. dozdan en erken 3 ay sonra hatırlatma dozunu olmaları önerilir. 5. Üç doz Sinovac aşısı olmuş kişilerin son dozdan en erken 3 ay sonra hatırlatma dozlarını (tercihen BioNTech aşısı ile) olmaları önerilir. 6. İki doz Sinovac ardından bir doz BioNTech aşısı olanların, son aşıdan en erken 3 ay sonra ikinci doz BioNTech aşılarını olmaları önerilir. 7.İki doz Sinovac ardından iki doz BioNTech aşısı (toplam 4 doz aşı) olanlar içerisinde 50 yaşın üzerinde olanlar, hastalık veya ilaca bağlı bağışıklık yetersizliği olanlar, altta yatan ciddi hastalığı (diyaliz uygulananlar, kalp yetmezliği, ileri AC yetmezliği ve siroz) bulunanlar ve yüksek miktarda virusla karşılaşma riski olan kişiler (sağlık çalışanları) hatırlatma dozunu, son aşıdan en erken 3 ay sonradan itibaren olabilirler. Bu gruplar dışında kalan kişilerde aşıların ağır hastalık ve ölümden koruyucu etkisi devam ettiğinden hatırlatma dozunu olmalarına şimdiki bilgilere göre gerek yoktur. Öneriler, yeni veriler ışığında değerlendirilmelidir. 8. Daha önce üç doz BioNTech aşısı olanlar içerisinde 50 yaşın üzerinde olanlar, hastalık veya ilaca bağlı bağışıklık yetersizliği olanlar, altta yatan ciddi hastalığı (diyaliz uygulananlar, kalp yetmezliği, ileri AC yetmezliği ve siroz) bulunanlar ve yüksek miktarda virusla karşılaşma riski olan kişiler (sağlık çalışanları) hatırlatma dozunu, son aşıdan en erken 3 ay sonradan itibaren olabilirler. Bu gruplar dışında kalan kişilerde aşıların ağır hastalık ve ölümden koruyucu etkisi devam ettiğinden hatırlatma dozunu olmalarına şimdiki bilgilere göre gerek yoktur. Öneriler, yeni veriler ışığında değerlendirilmelidir. ÖNCEKİ VARYANTLARDA HASTALIK GEÇİRİLİP AŞI OLUNDUYSA HATIRLATMA DOZUNA GEREK YOK 9. Önceki varyantlarla (ülkemiz için 1 Ocak 2022 öncesinde) hastalık geçirdikten sonra bir doz BioNTech olmuş kişilere, Omikrona ve diğer varyantlara karşı uzun süre korundukları için, şimdiki bilgilere göre ek hatırlatma dozuna gerek yoktur. Yeni veriler ışığında değerlendirilmelidir. 10. Önceki varyantlarla (ülkemiz için 1 Ocak 2022 öncesinde) hastalık geçirdikten sonra bir doz Sinovac olanların, son Sinovac’tan 3 ay sonra (tercihen BioNTech ile) bir hatırlatma dozu olmaları önerilir. 11. İki doz BioNTech olmasına rağmen herhangi bir varyantla hastalık geçirmiş olan kişilerin hastalıktan 6 ay sonra bir doz BioNTech aşısı olmaları önerilir. Böylelikle aşı sonrasında Omikrona karşı en az 6 ay yeterli koruma sağlanacaktır. Bu kişilerin yeni bir varyant çıkmadığı sürece hatırlatma dozu olmalarına şimdiki bilgilere göre gerek yoktur. Altıncı ayın sonunda yeni veriler ışığında değerlendirilmelidir. 12. Aşı şeması tamamlanmadan veya hiç aşılanmadan önceki varyantlarla (ülkemiz için 1 Ocak 2022 öncesinde) hastalık geçirmiş olan kişilerin, hastalıktan en erken 3 ay sonra (tercihen 6. Ayda) tek doz BioNTech aşısı olmaları, mRNA aşısı yapıl(a)madığı durumda*iki doz Sinovac aşısı ile (0 ve 1. aylarda) aşılanmaları önerilir. 13. Aşı şeması tamamlanmadan veya hiç aşılanmadan Omikron ile (ülkemiz için 1 Ocak 2022 sonrasında) hastalık geçirmiş olan kişilerin (Delta varyantına yeterli bağışıklıkları olmayacağı için) hastalıktan 3 ay sonra başlamak üzere 1 ay arayla iki doz BioNTech aşısı olmaları önerilir. mRNA aşısı yapıl(a)madığı durumda*Sinovac aşısı ile üç doz (0, 1 ve 4. aylarda) aşılanmaları önerilir. 14. İki doz Sinovac ardından 2 doz BioNTech aşısı veya 3 doz BioNTech aşısı veya 4 doz BioNTech aşısı uygulandıktan sonra COVID-19 geçirmiş kişilere hatırlatma dozu yapılmasına eldeki verilere göre gerek yoktur. BAĞIŞIKLIK YETMEZLİĞİ OLANLARA BIONTECH ÖNERİLDİ 15. Bağışıklık yetmezliği olan kişilerin inaktif aşı yerine mRNA aşıları ile aşılanmaları önerilir. Bu kişiler 1 ay arayla 3 dozdan (BioNTech) oluşan primer aşı şemasını tamamladıktan 3 ay sonra birinci ek dozlarını (4. aşılarını) , bundan en az 4 ay sonra da ikinci ek dozlarını (5. aşılarını) olmalıdırlar. Bundan farklı şemalar uygulanmış ise ek dozların sayısı ve zamanlamasının belirlenmesi için İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanlarına başvurmaları önerilir. 16. Mevcut veriler ışığında, dört doz BioNTech veya İki doz SinoVac sonrasında 3 doz BioNTech aşısı olmuş kişilerin bağışıklık yetmezliği olmadığı sürece hatırlatma dozu olmalarına gerek bulunmamaktadır. Bu kişilerde varyantları da içeren polivalan aşılarla ek dozların gerekliliği konusunda çalışmalar devam etmektedir.