Avrupa kütüphanelerinden yüzlerce nadir eser çalındı. 2022’de Estonya’da başlayan ve kısa sürede Baltık ülkelerinden Fransa’ya kadar yayılan hırsızlık dalgası, “Puşkin Operasyonu” adıyla Europol tarafından soruşturuluyor. Olay, uzmanlara göre İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’daki en büyük kültürel soygun olarak tanımlanıyor.
İlk hedef: Estonya kütüphaneleri
Nisan 2022’de iki kişi, Estonya’daki Tartu Üniversitesi Kütüphanesi’ne girerek Puşkin ve Gogol’ün nadir eserlerini görmek istedi. Üç ay sonra, orijinal kitapların yerinde ustaca hazırlanmış kopyaların olduğu fark edildi.
Kısa süre içinde Tallinn Üniversitesi Kütüphanesi’nden de 10 nadir eser kayboldu. Ardından benzer hırsızlıklar Baltık ülkelerinden Finlandiya, İsviçre ve Fransa’ya kadar yayıldı.
Europol devreye girdi: “Puşkin Operasyonu”
18 ay içinde Avrupa genelinde yaklaşık 600 bin dolar değerinde nadir kitap kayboldu. Europol, uluslararası bir operasyon başlatarak dokuz Gürcü vatandaşı şüpheliyi tespit etti ve tutukladı.
İlk yakalanan isim 48 yaşındaki Beqa Tsirekidze oldu. “Ben kitap büyücüsüyüm” diyen Tsirekidze, şu anda Estonya’da hapis cezasını çekiyor.
Kitap hırsızlığı bir aile işi
Ekim 2023’te Tsirekidze’nin oğlu Mate ve eşi Ana Gogoladze, Varşova Üniversitesi Kütüphanesi’nde güvenlik kameralarına yakalandı. İkili, yaklaşık 100 bin dolar değerindeki eserleri çalarken yakalandı ve mahkum edildi.
Varşova Üniversitesi profesörlerinden Hieronim Grala, soygunu “İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en büyük kitap hırsızlığı” sözleriyle tanımladı.
Kitaplar Moskova’da müzayedede satıldı
Çalınan bazı eserlerin Moskova’daki LitFund müzayede evi üzerinden satıldığı ortaya çıktı. Satışa çıkan kitaplar arasında Puşkin’in İvan Belkin’in Hikâyeleri ve Şiirleri de vardı. Üzerlerinde Varşova Üniversitesi mühürleri hâlâ görülebiliyordu.
LitFund’un direktörü Sergei Burmistrov ise kitapların yasal yollardan geldiğini savundu. Ancak uzmanlara göre bu eserlerin kökenini kanıtlamak son derece zor.
“Yarım kilo altından daha değersiz korunuyorlar”
Tsirekidze, hapishaneden yaptığı açıklamada Avrupa’daki kütüphanelerin güvenlik zafiyetine dikkat çekti:
“Yarım kilo altın 22 silahlı adam tarafından korunuyor, aynı değerdeki iki kitap ise çoğu zaman kamerasız, yaşlı bir kadının gözetiminde.”
Yetkililer, hâlâ yakalanmayan şüphelilerin olduğunu ve bazı eserlerin kayıp durumda bulunduğunu belirtiyor. “Puşkin Operasyonu” sürüyor.