Birleşmiş Milletler’de salı günü düzenlenen bir konferansta üst düzey temsilciler, İsrail’e Filistin devletini tanıması yönünde çağrıda bulundu ve iki devletli çözüme “sarsılmaz destek” verdi.
Bu açıklama, dünyanın en uzun süren çatışmalarından birini sona erdirmeye yönelik uluslararası kararlılığı gözler önüne serdi.
“New York Bildirgesi”, neredeyse 80 yıldır süren çatışmaya ve Gazze’deki mevcut savaşa son verilmesini hedefleyen aşamalı bir plan ortaya koyuyor.
Planın sonunda, İsrail ile yan yana barış içinde yaşayan, bağımsız ve silahsızlandırılmış bir Filistin devleti kurulması ve bu devletin daha geniş Orta Doğu bölgesine entegre edilmesi öngörülüyor.
İki gün süren konferans salı günü sona ererken, Gazze’de kıtlık ve açlık haberleri artıyor. İsrail’in uygulamaları nedeniyle Filistinlilere gıda ulaştırılamaması ise dünya genelinde öfkeye yol açıyor. İsrail ise bu suçlamaları reddediyor.
İsrail iki devletli çözüme karşı
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, iki devletli çözüme karşı olduğunu belirtip konferansı hem ulusal hem de güvenlik gerekçeleriyle reddetti. İsrail’in yakın müttefiki ABD de toplantıyı “verimsiz ve zamanlaması yanlış” bularak boykot etti.
Haziran ayından ertelenen ve devlet başkanları yerine bakanlar düzeyinde yapılan bu konferansta, ilk kez sekiz yüksek düzeyli çalışma grubu kuruldu. Bu gruplar, iki devletli çözümle ilgili çok çeşitli konuları inceleyip öneriler sunacak.
Bildiri kapsamında, konferansın eş başkanları Fransa ve Suudi Arabistan, Avrupa Birliği, Arap Ligi ve çalışma gruplarını yöneten 15 ülke, “Gazze savaşını sona erdirmek için ortak hareket etme” konusunda anlaştı.
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Farhan, BM Genel Kurulu’nun 80. oturumu öncesinde, 193 BM üyesine bu belgeye destek verme çağrısı yaptı.
Hamas ve İsrail'e kınama
Bildiri, 7 Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’in güneyindeki sivillere yönelik saldırılarını kınadı. Bu, Arap ülkeleri tarafından Hamas’a yönelik ilk resmi kınama oldu.
Saldırılarda yaklaşık bin 200 kişi, çoğu sivil olmak üzere hayatını kaybetmiş ve yaklaşık 250 kişi rehin alınmıştı. Bunlardan yaklaşık 50’si hâlâ rehin tutuluyor.
Ayrıca bildiride, İsrail’in Gazze’de sivillere ve sivil altyapıya yönelik saldırıları ile “abluka ve açlık yoluyla insani felakete ve güvenlik krizine yol açması” da kınandı. Gazze Sağlık Bakanlığı’na göre, Hamas’a yönelik devam eden İsrail operasyonlarında şu ana kadar 60.000’den fazla Filistinli öldü.
Bakanlık, ölenler arasında sivil ya da militan ayrımı yapmıyor.
Filistin'e yetki verilecek
Plan, ateşkesin ardından Filistin topraklarının tamamında Filistin Yönetimi’nin kontrolü ele almasını ve bu kapsamda geçici bir idari komitenin hemen kurulmasını öngörüyor.
Ayrıca, Filistinli sivilleri korumak, güvenliği Filistin Yönetimi’ne devretmek ve Filistin ile İsrail için güvenlik garantileri sağlamak amacıyla, BM denetiminde “geçici bir uluslararası istikrar gücünün” konuşlandırılması da planlanıyor. Bu güç, ateşkesi ve gelecekteki barış anlaşmasını denetleyecek.
Bildiri, ülkeleri Filistin devletini tanımaya çağırıyor ve bunun “iki devletli çözümün başarılması için temel ve vazgeçilmez bir unsur” olduğunu vurguluyor. İsrail açıkça belirtilmese de, belgede “yasa dışı tek taraflı eylemlerin bağımsız Filistin devletinin kurulması için varoluşsal bir tehdit oluşturduğu” söyleniyor.
Fransa ve İngiltere'den Filistin'i tanıma kararı
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, zirve öncesinde ülkesinin eylül ayında BM Genel Kurulu’ndaki liderler toplantısında Filistin’i resmen tanıyacağını duyurdu.
Fransa Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in bu tanımayı “Hamas’a ödül” şeklinde nitelemesini reddederek, “Aksine bu tutum Hamas’ın yalnızlaştırılmasına katkı sağladı,” dedi.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer da salı günü, eylül ayındaki BM toplantısından önce Filistin devletini tanıyacaklarını açıkladı.
Ancak İsrail’in sekiz hafta içinde ateşkes ilan edip kalıcı bir barış sürecine girmesi halinde bu karardan geri durabileceklerini söyledi.
Fransa ve İngiltere, Filistin'i tanıma kararı alan en güçlü Batılı ülkeler olurken, bu adımı atan ilk iki G7 ülkesi de oldu.