Kronik ve yaygın kas iskelet sistemi ağrısı, uyuşma, karıncalanma, yorgunluk, uyku bozukluğu ile kendini gösteren fibromiyalji sendromunun,her yaş ve cinsiyette görülebildiğini, ancak ağırlıklı olarak kadınları etkilediği belirtildi. Hastaların yüzde 70’inde stresle birlikte şikayetlerinin arttığını belirten uzmanlar, fibriyomiyalji sendromuna çeşitli psikiyatrik rahatsızlıkların da eşlik ettiğini belirtiyor. Üç aydan fazla devam eden yaygın ağrılar fibromiyalji habercisi olabilir. Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Dilek Sarıkaya, daha çok kadınlarda görülen fibromiyalji sendromu ile ilgili önemli bilgiler paylaştı Kadınlarda daha çok görülüyor Dr. Dilek Sarıkaya, fibromiyalji sendromunun kronik, yaygın kas iskelet sistemi ağrısı ile birlikte belirli bir uyuşma, karıncalanma, yorgunluk, uyku bozukluğu, simetrik dağılım gösteren ağrılı hassas noktalarla sık karşılaşılan bir hastalık olduğunu belirtterek “Fibromiyalji sendromu, ırk ayrımı yapmaksızın her yaş ve cinsiyette görülmekle beraber sıklıkla kadınları etkiliyor. Her 10 hastadan 8 veya 9’unu kadınlar oluşturmaktadır. Fibromiyaljinin toplumdaki yaygınlığı yüzde 2-8 arasında ve bu yaygınlık oranları yaşla beraber artış gösteriyor” diye konuştu. Bu faktörler fibromiyaljiye yol açıyor! Fibromiyalji sendromunu ortaya çıkaran etkenleri belirlemek amacıyla 50 yıldan fazladır çok sayıda araştırma yapıldığını belirten Dr. Dilek Sarıkaya “Son yıllarda da bu çalışmaların sayısında ciddi bir artış görülüyor. Ancak maalesef henüz tam olarak etiyolojisi anlaşılamadı. Daha önceden geçirilmiş çeşitli enfeksiyon hastalıkları, genetik aile öyküsü, fiziksel ya da duygusal travma gibi bir stres kaynağı, kişinin kendine yönelik yüksek beklenti düzeyinin olması, iş odaklı yaşam, mükemmeliyetçilik, gevşeyememe ve hayattan zevk alamama, duygulanımsal ve kişiler arası çatışmaları inkâr etme, öfke ve düşmanlık duygularıyla başa çıkamama, bağımlılık ve bakım gereksinimi gibi çocuksu ihtiyaçlar, fiziksel ya da duygusal travma yaşanmış olması fibromiyaljiye yol açıp belirtilerin kötüye gitmesine neden olabiliyor” diye konuştu. Yaygın ağrı ve hassasiyet önemli kriter Dr. Dilek Sarıkaya, fibromiyaljide sıklıkla tetik noktalar veya hassas noktalar olarak adlandırılan vücut alanları bulunduğunu söyledi ve sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu noktalar hafif basınç uygulamakla bile ağrıya neden olabilen 18 farklı alanı içerir. Tetik noktalarının neden olduğu ağrı, vücudun birçok bölgesini etkileyen, tutarlı künt bir ağrı olarak tanımlanabilir. Yaygın ağrı ve hassasiyet varsa kişiye fibromiyalji tanısı konur. Tetik noktaları başın arkası, omuz üstleri, üst göğüs, kalçalar, dizler ve dirseklerdir. Ancak bu tetik noktaları artık tanı için odak değil. Bunun yerine, 3 aydan fazla bir süredir devam eden yaygın ağrı varsa ve ağrıyı açıklayabilecek teşhis edilebilir bir tıbbi durum yoksa fibromiyalji tanısı konulabiliyor. Fibromiyaljide tetik noktalarda ağrı dışında başka belirtiler de görülebiliyor. Bu belirtiler yorgunluk, uyku problemleri, uzun süre uykuya rağmen dinlenmiş hissetmemek ve yataktan kalkmakta zorlanmak, baş ağrısı, depresif ruh hali, kaygı, odaklanmada ve dikkat vermede zorluk, alt karın bölgesinde ağrı, nefes almada zorlanma, kulaklarda çınlama, egzersize karşı dirençsizlik ve çabuk yorulma şeklinde görülebilir.” Stres şikayetleri artırıyor Stresin fibromiyalji belirtilerinin ortaya çıkmasında ve kötüleşmesinde etkili olduğunu belirten Sarıkaya, “Fibromiyalji hastalarının yüzde 70’e yakını stres ile şikayetlerinin arttığını bildiriyor. Hastalarda psikiyatrik rahatsızlıkların birlikteliğine yine yüzde 70’e varan oranlarda rastlanıyor. Yapılan araştırmalar, fibromiyaljiye depresyonun eşlik etme sıklığının yüzde 28,6 ile yüzde 70 arasında değişen oranlarda olduğunu ortaya koyuyor. Travma sonrası stres bozukluğu, disosiasyon bozukluğu, anksiyete bozuklukları, uyku bozuklukları ve somatoform bozukluklar da fibromiyalji hastalarında görülebilen diğer psikiyatrik hastalıklardır” dedi. Tedavisinde multidisipliner yaklaşım gerekiyor Sarıkaya, fibromiyaljiyi tespit edebilen özelleşmiş bir laboratuvar ya da görüntüleme testi olmadığını söyledi ve sözlerini şöyle noktaladı: “Bununla beraber diğer kronik ağrı nedenlerini dışlamak için görüntüleme yöntemleri ve kan tetkiklerinden faydalanılıyor. Tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektiriyor. Fibromiyalji hastaları teşhis için romatoloji, algoloji veya fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanına başvurabilirler. Ancak stres faktörleri, ruhsal travma gibi psikolojik faktörler veya uyku bozukluğu, depresyon, anksiyete bozukluğu ya da travma sonrası stres bozukluğu gibi psikiyatrik hastalıkların birlikteliğinde sürece psikiyatri uzmanının da dahil olması gerekiyor. Depresyon ve anksiyete bozukluklarının tedavisinde kullandığımız bazı antidepresan ilaçların, bilişsel davranışçı terapinin ve EMDR tekniğinin hem stresin ve kronik ağrı yakınmalarının azaltılmasında, hem de eşlik eden psikiyatrik hastalıkların tedavi edilmesinde etkili olduğu, dolayısı ile hastaların yaşam kalitesine önemli faydaları olduğu biliniyor. Ağrı ile olumlu başa çıkma yöntemlerinin güçlendirilmesi ve olumsuz başa çıkma yöntemlerin belirlenerek azaltılması, fizyolojik uyarılmayı azaltmak için gevşeme eğitimi verilmesi, ağrı davranışına yönelik çevresel tepkileri düzeltme, ağrı kesici ilaçların kullanımını azaltarak fiziksel aktivite düzeyini artırma fibromiyaljide görülen kronik ağrı yakınmalarının tedavisinde kullanılan önemli davranışçı yaklaşımlardır.”