Çanakkale’nin Bayramiç Ovası’nda domates hasadı sancılı başladı. Üreticiler, Ticaret Bakanlığı’nın ihracat kotası uygulaması ve artan girdi maliyetleri nedeniyle ürünlerini tarlada bırakmak zorunda kaldı. Salça fabrikaları alım yapmıyor, çiftçi ise maliyetin altında fiyatlarla ürününü satmak zorunda kalıyor.
Tarlada 8 TL, maliyeti 11 TL
Çanakkale hal kayıtlarına göre sofralık domates 20-50 TL arasında satılırken, salçalık domatesin tarladaki fiyatı 7-8 TL bandında kaldı. Ancak dekar başına maliyet 11 TL’ye yükseldi.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) verilerine göre:
Mazot gideri son bir yılda %109 arttı,
Fosfatlı gübre fiyatı %56 yükseldi.
İhracat kotası piyasayı kilitledi
Ticaret Bakanlığı, 7 Eylül 2022 tarihli bir tebliğle domates ve domates salçasını “İhracatı Kayda Bağlı Mallar” listesine ekledi. Artık ihracat sadece bakanlık izniyle yapılabiliyor.
Bu durum, üreticilere göre serbest piyasa işleyişini bozarak hem çiftçiyi hem sanayiciyi vurdu.
Bayramiçli üretici Sadık Özge durumu şöyle özetliyor:
“Geçen yıl fabrikalar izin çıkmazsa ürün alamayız dedi. 6 milyon ton kapasiteli salça fabrikaları boş kaldı. 7 milyon ton domates ve biber pazara yığıldı. Fiyat 5 TL’ye düştü. Kilosu 11 TL’ye mal ettiğim ürünü 8 TL’ye bile satamadım. Bu yıl don ve hastalık nedeniyle rekolte de %35 azaldı. Kota kalkmazsa bu ovaya kimse domates ekmeyecek.”
“Toprağa küserek gidiyoruz”
Bir diğer üretici Murat Yaşar da girdi maliyetlerinden ve alıcı bulamamaktan yakındı:
“Bir dönüm tarlanın maliyeti 40 bin lirayı geçti. Tüccar tarlaya 3 lira teklif ediyor. Marketlerde ise aynı domates 50 lirayı geçiyor. Çiftçi üretimden kaçıyor. Bayramiç’te salçalık ekim alanı bu yıl üçte bir oranında azaldı. Domatesi koparan el kalmadı. Toprağa küserek gidiyoruz.”