SIPRI’nin yeni raporuna göre, dünyanın en büyük 100 savunma şirketinin satışları Ukrayna ve Gazze’de devam eden savaşların tetiklediği talep artışıyla 2024’te 679 milyar dolara ulaşarak tüm zamanların rekorunu kırdı. Ancak üretim kapasitesindeki darboğazlar ve tedarik zincirindeki sıkıntılar, büyümenin daha yüksek seviyelere ulaşmasını engelledi.
Küresel silah satışlarındaki yükselişi en çok besleyen bölge Avrupa oldu. SIPRI araştırmacısı Jade Guiberteau Ricard, artışı Ukrayna savaşı ve Rusya kaynaklı tehdit algısının güçlenmesine bağlıyor. Ukrayna’nın talepleri, destek veren ülkelerin stok yenileme ihtiyacı ve Avrupa ordularının modernizasyon çabaları kıtanın silah talebini artırmayı sürdürüyor.
ABD merkezli şirketler ise hâlâ pazarın en büyük aktörleri konumunda. İlk 100 listesinde 39 şirketle temsil edilen ABD’nin devleri Lockheed Martin, RTX ve Northrop Grumman sıralamanın zirvesinde yer alıyor. ABD şirketlerinin toplam geliri 334 milyar dolara ulaşmış durumda. Buna rağmen F-35 ve Columbia sınıfı denizaltı projelerinde yaşanan gecikmeler ile bütçe aşımları dikkat çekiyor.
Avrupa’da bulunan 26 savunma şirketi 2024’te gelirlerini yüzde 13 artırarak 151 milyar dolara çıkardı. En çarpıcı artış ise gelirlerini yüzde 193 artıran Çekya merkezli Czechoslovak Group’ta görüldü. Ancak Avrupa sanayisi de ciddi tedarik sorunlarıyla karşı karşıya. Airbus ve Safran’ın Rusya’dan titanyum alımının yaptırımlar sonrası kesilmesi, maliyetleri artırdı. Çin’in kritik mineral ihracatına getirdiği sınırlamalar da Thales ve Rheinmetall gibi büyük üreticileri risk uyarılarına yöneltti.
Rusya’da ise ihracat gelirlerindeki düşüş, iç talebin artışıyla telafi edildi. Listede yer alan Rostec ve United Shipbuilding Corporation toplamda yüzde 23 gelir artışına ulaşarak 31,2 milyar doları buldu. Ancak sektörde nitelikli işgücü eksikliği giderek daha büyük bir sorun hâline geliyor.
Asya ve Okyanusya bölgesinde ise tablo daha karışık. Toplam gelir yüzde 1,2 düşerken, bu gerilemenin en büyük nedeni Çin’de savunma tedarikini sarsan yolsuzluk soruşturmaları oldu. Büyük alımların ertelenmesi ve iptaller, Pekin’in modernizasyon hedeflerini gölgeledi. Buna karşılık Japonya ve Güney Kore şirketleri özellikle Avrupa’dan gelen taleple büyümeyi sürdürdü.
Ortadoğu’da faaliyet gösteren dokuz savunma şirketinin toplam gelirleri 31 milyar dolar seviyesinde. Bunun yarısından fazlası üç İsrail şirketine ait. İsrailli üreticiler, Gazze’deki operasyonlara yönelik uluslararası tepkilere rağmen 2024’te gelirlerini yüzde 16 artırarak 16,2 milyar dolara ulaştı. SIPRI araştırmacısı Zubaida Karim, “Küresel ilginin belirgin biçimde azalmadığını” vurguluyor.