İklim gündeminde son günlerin en çok konuşulan başlıklarından biri “kutup girdabı.” Sosyal medyada ve bazı haberlerde, bu girdabın zayıflamasıyla soğuk havanın Türkiye’ye doğru hareket ettiği iddia edildi. Ancak Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş, bu yorumların büyük ölçüde yanlış olduğunu belirtiyor.
Kutup girdabının yıllardır meteorologlar ve klimatologlar tarafından takip edilen bir fenomen olduğunu vurgulayan Türkeş, bunun yeni bir durum olmadığını hatırlatıyor. “Kutup girdabı sanki ilk defa ortaya çıkıyormuş gibi değerlendiriliyor. Oysa kış mevsimlerinde yaşanan soğuk hava baskınlarını anlamak için on yıllardır izlenen bir olgu” diyor.
Soğuk hava her yere aynı anda inmiyor
Kutup girdabı güçlü olduğunda soğuk havayı kutup bölgesinde hapsediyor. Zayıfladığında ise atmosferdeki jet akımları dalgalanıyor ve soğuk hava orta enlemlere doğru hareket ediyor. Bu durum özellikle Kuzey Amerika, Kuzey Avrupa ve Kuzey Asya’da sert soğuklara yol açabiliyor.
Ancak aynı etki tüm bölgelerde görülmüyor. Türkeş, “Girdabın zayıflaması Kuzey Yarımküre’nin tamamına aynı anda soğuk hava ve yağış getirmiyor” diyerek Türkiye’nin bu dalgalanmadan farklı etkileneceğini vurguluyor.
Türkiye ısınan tarafta
Prof. Türkeş’e göre mevcut atmosferik koşullar, Türkiye’nin önümüzdeki haftalarda daha sıcak ve daha kurak hava altında kalacağını gösteriyor:
“Bu yıl kutup girdabı zayıfladı. Ancak bu Türkiye’nin soğuyacağı anlamına gelmiyor. Kuzey Amerika ve Kuzey Avrupa normallerin altında sıcaklıklar yaşarken, bunu dengelemek üzere Türkiye ve güney bölgelerde normalden daha sıcak ve daha az yağışlı hava koşulları hakim olacak.”
Türkeş, geçtiğimiz yıl kasım ayında da benzer iddiaların dolaştığını, fakat Türkiye’de beklenen soğukların gerçekleşmediğini hatırlatıyor.
4–5 hafta sürebilen etkiler
Kutup girdabının faz değişimlerinin ve jet akımı dalgalanmalarının haftalar boyunca etkisini sürdürebildiğini belirten Türkeş, “Kuzey Amerika’da ve Atlantik’in kuzeyinde şu anda soğuk hava etkili. Bu soğukları dengelemek için kutuplara sıcak ve nemli hava taşınıyor” açıklamasını yapıyor.
Sonuç: Daha sıcak ve daha az yağış
Türkiye’de önümüzdeki birkaç haftanın mevsim normallerinin üzerinde sıcaklık ve düşük yağışla geçeceğini belirten Türkeş, tarım, su kaynakları ve şehir yaşamı açısından bunun dikkatle izlenmesi gereken bir süreç olduğuna dikkat çekiyor.