Savaşın Şubat 2022’de başlamasından bu yana okullar, öğrencilerin derslerini sürdürebilmesi için farklı yöntemler geliştirdi.
Kuzey Sumi bölgesinde, cephe hattına çok uzak olmayan Bobryk köyünde bir okul, COVID-19 kısıtlamaları nedeniyle zaten etkilenmiş olan öğrencilerin yüz yüze eğitim alabilmesi için sınıflarını tamamen bodruma taşıdı.
“Bu neslin kaybolmaması için her şeyi yapmalıyız,” dedi okul müdürü Oleksii Korenivskyi. “Zaman, telafi edemeyeceğiniz tek şeydir. Bu bizim geleceğimiz ve elimizden geleni yapmalıyız.”
Hava saldırısı alarmları bazen 20 saate kadar sürdüğünden okul iki yıl önce bodruma taşındı; böylece öğrenciler, olası patlamalardan korunurken derslerine devam edebiliyor.
Şimdi, okul için tasarlanmamış bir idari binanın bodrumunda, dar alana dizilmiş sınıflar bulunuyor; bazıları sadece kalın plastik perdelerle ayrılmış. Penceresi ve kapısı yok. Dersler sırasında çocukların sesleri adeta bir koro gibi birbirine karışıyor.
Pazartesi günü birçok öğrenci nakışlı geleneksel gömlekleri ile geldi. Öğretmenlerin masaları, öğrencilerin yılbaşı hediyesi olarak getirdiği taze çiçeklerle doluydu.
Oleksii, Rusya’yı işaret ederek, “Ne yazık ki bu ‘komşu’ gitmiyor,” dedi ve bunun için yapılan tüm çabanın değerli olduğunu vurguladı.
Bodrum, yeni havalandırma sistemi, elektrik tesisatı ve zemin döşemesi ile tamamen yenilenmiş durumda.
Bu, Ukraynalıların Rusya’nın durmaksızın süren saldırısına rağmen hayatı devam ettirmek için nasıl uyum sağladığının sadece bir örneği.
Yaklaşık 2 bin nüfuslu Bobryk’te küçük bir okul bulunuyor ve sınıflar yaklaşık 10 öğrenciden oluşuyor. Bu yıl birinci sınıfta yalnızca yedi öğrenci var.
İlk derste öğretmen, Ukrayna haritasını gösteren bir ders kitabını açtı. Harita, ülkeyi bütün olarak gösteriyordu; işgal altındaki bölgeler işaretlenmemişti. Öğretmen, Bobryk’in bulunduğu Sumi bölgesini gösterdi:
“Bölgemiz Rusya’ya yakın,” dedi. “Bu yüzden çok zor, bu kadar sık bombalanıyoruz — çünkü bu zor komşuya yakınız.”
Okulda şu anda 100’den biraz fazla öğrenci var, ancak Rusya’nın tam kapsamlı işgalinden bu yana yaklaşık yüzde 10’u ayrıldı ve daha fazlası gitmeye devam ediyor. Küçük bir okul için her kayıp hissediliyor.
Gidecek olanlardan biri, 15 yaşındaki Vlada Mykhailyk. Yakında 11 yaşındaki kardeşiyle birlikte Avusturya’ya taşınacak. Annesi, koşulların çok tehlikeli hale geldiğine karar verdi.
“İyi yaşıyoruz ama bazen üzülüyoruz. Sıklıkla İran dronlarını ve patlamaları duyuyoruz,” dedi Vlada. Yer altında eğitim görmenin artık rutin hale geldiğini ekledi: “Uzaktan ders mi yoksa bodrum mu, bodrum daha iyi.”
Şehri terk etmeye gönülsüz olduğunu ve arkadaşlarıyla okulunu bitirmeyi tercih ettiğini itiraf etti.
Genç sınıflardan birinde, ilk günün konusu savaş değildi. Öğretmen öğrencilerine yaz boyunca neler yaptıklarını sorduğunda cevaplar bisiklet sürmek, aileye yardım etmek ve yeni arkadaşlarla vakit geçirmek gibi normal aktivitelerdi.
Bodrum küçük olduğu için okul iki vardiya halinde çalışıyor ve molalar kısaltıldı. Asıl okul binası — 20. yüzyılın başlarından kalma güzel bir yapı — şu anda boş.
7 yaşındaki Eva Tui, üçüncü yılına yer altı sınıfında başlıyor. Sadece 400 metre ötede, kışın daha sıcak ve daha samimi olan eski sınıfını hatırlıyor.
“Buradayız çünkü savaş zamanı ve çok sayıda siren var” dedi Eva.