2025 Nobel Tıp Ödülü’nü, “periferik bağışıklık toleransı” mekanizmasına ilişkin keşiflerinden dolayı Mary Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi kazandı. Üç bilim insanı, bağışıklık sisteminin kendi hücrelerine saldırmasını engelleyen bu önemli mekanizmayı ortaya koydukları için 11 milyon İsveç kronu (yaklaşık 1,1 milyon dolar) tutarındaki ödüle layık görüldü.
Kazananlar, İsveç’teki Karolinska Enstitüsünde düzenlenen basın toplantısında açıklandı. Bilim insanlarının çalışmaları, bağışıklık sisteminin “T hücreleri”nin yanlışlıkla vücudun kendi dokularına saldırmasını önleyen düzenleyici süreçleri anlamada çığır açtı.
Araştırmalarda, otoimmün hastalık geliştiren fareler üzerinde yapılan genetik incelemeler sonucunda, bu süreci düzenleyen “Foxp3” geninin kritik rolü ortaya çıkarıldı. Aynı genin insanlarda görülen nadir bir bağışıklık bozukluğu olan IPEX sendromu ile de bağlantılı olduğu saptandı.
Bu keşifler, otoimmün hastalıkların tedavisi, kök hücre nakillerinde komplikasyonların önlenmesi ve kanser tedavilerinin geliştirilmesi açısından büyük umut yaratıyor.
Geçen yıl 2024 Nobel Tıp Ödülü, “mikroRNA’nın keşfi ve gen düzenlemesindeki rolü” konusundaki çalışmaları nedeniyle ABD’li bilim insanları Victor Ambros ve Gary Ruvkun’a verilmişti.
Bugüne kadar 115 Nobel Tıp Ödülü sahiplerini buldu; ödülü şimdiye kadar hiçbir bilim insanı iki kez alamadı. Tıp ödülünü kazanan en genç kişi 31, en yaşlı kişi ise 87 yaşındaydı.
Ödül sahipleri hakkında
Mary Brunkow (ABD, 1961) – Princeton Üniversitesi mezunu. Ödül getiren araştırmayı Washington’daki bir biyoteknoloji şirketinde yürüttü. Halen Seattle’daki Sistem Biyolojisi Enstitüsü’nde kıdemli program yöneticisi olarak görev yapıyor.
Fred Ramsdell (ABD, 1960) – Kaliforniya Üniversitesi’nde doktora yaptı. Aynı biyoteknoloji şirketinde Brunkow ile birlikte çalıştı. San Francisco ve Seattle’da kurduğu şirkette bilimsel danışmanlık yapıyor.
Shimon Sakaguchi (Japonya, 1951) – Kyoto Üniversitesi mezunu, Osaka Üniversitesi’nde profesör. Bağışıklık toleransı araştırmalarında öncü isim olarak tanınıyor.
Nobel ödülleri hakkında
İsveçli mucit Alfred Nobel’in vasiyetiyle 1900’de kurulan Nobel Vakfı, her yıl insanlığa önemli katkılarda bulunan kişilere fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp alanlarında ödül veriyor.
1969’dan bu yana ekonomi ödülü de İsveç Merkez Bankası tarafından Alfred Nobel anısına veriliyor.
Ödüller, Nobel’in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık’ta düzenlenen törenlerle sahiplerine takdim ediliyor.
Tarih boyunca Nobel Ödülleri, savaşlar veya küresel krizler nedeniyle toplam 49 kez iptal edildi; son olarak COVID-19 pandemisi sırasında 2020 ve 2021’de törenler yapılamamıştı.