2025 yılının ilk 6 ayı, Türkiye işçi sınıfı için kısmi kazanımlar ve ağır kayıpların gölgesinde geçti. Hedef enflasyona endeksli zam dayatması, ücretlerde ciddi erimeye yol açtı.
DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) verilerine göre, 2025’in ilk yedi ayında enflasyon ve vergiler işçi ücretlerine toplam 972 milyar TL’lik yük getirdi. Artan vergi ve mali baskılar nedeniyle işçilerin yaşadığı birikimli toplam kayıp ise 446 milyar TL’ye ulaştı.
Metal işçileri yasaklara direndi ve kazandı
2025’te patronlar, Erdoğan-Şimşek programı kapsamında ücret zamlarını düşük tutmayı, üç yıllık sözleşme dayatmayı ve esnek çalışmayı sürdürmeyi hedefledi. Metal iş kolundaki grevler bu dayatmalara karşı en görünür mücadeleyi oluşturdu.
Hitachi Energy: 20 günlük grev sonrası yüzde 60,5 zam, 3 yıllık sözleşme dayatması yerine 2 yıllık sözleşme ve esneklik maddelerinin kaldırılması.
GE Grid Solutions: 33 gün süren grevle yüzde 47 zam ve ek artış sağlandı; 3 yıllık sözleşme ve esneklik maddeleri iptal edildi.
Arıtaş Kriyojenik: 23 gün süren grevin ardından yüzde 45 zamla 1 yıllık sözleşme imzalandı.
Schneider Elektrik: 25 günlük grev sonucu 3 yıllık sözleşme dayatması kırılarak 2 yıllık sözleşme yapıldı.
Metal sektörü dışındaki işçiler de kazanımlar elde etti. Tütün fabrikalarında asgari ücretle çalışan işçiler grev sonrası ortalama yüzde 100 zam aldı. Tezcan Galvaniz’de 46 gün süren grev yüzde 71 zamla sonuçlandı, Gebze’deki Pulver fabrikasında ise birkaç saatlik grev patronun teklifini yüzde 55’ten yüzde 92’ye yükseltti.
Sendikalaşma mücadelesi ve direnişler
2025’in ilk yarısında işçilerin talepleri yalnızca ücretlerle sınırlı kalmadı; sendikalaşma hakkı da mücadelelerin merkezindeydi.
Tarkett Tuzla: Başlangıçta sendika hakkı tanınmayan işçiler, 18 Eylül – 17 Şubat arasında süren grev sonrası sendikal haklarını kazandı.
Polonez Çatalca: Sendikalaştıkları için işten atılan 135 işçi, 6 aylık direniş sonunda ücretleri ve tazminatlarını aldı, fabrikada sendikal örgütlenmeye engel olunmayacağına dair anlaşmaya varıldı.
Buna karşın mücadeleler birçok fabrikada hâlâ sürüyor; Hatay Yolbulan Metal, Temel Conta, TPI Composites, DYO Boya ve Toros Tarım işçileri hakları için grevlerine devam ediyor.
Sendika yönetimlerine tepkiler ve belirsizlikler
Bazı grevlerde işçiler sadece patronlara değil, sendika yönetimlerine karşı da mücadele etmek zorunda kaldı. TÜPRAŞ’ta işçilerin iradesi hiçe sayılarak düşük zam imzalanması üzerine rafinerilerde iki günlük direniş gerçekleşti.
Kamu ve belediye işçilerinin toplu sözleşmeleri ise büyük ölçüde başarısızlıkla sonuçlandı. Yaklaşık 600 bin kamu işçisinin talepleri yüzde 85 zam iken, hükümetin teklifi yüzde 16’da kaldı. Belediye işçilerinde de taban iradesi çoğu kez göz ardı edildi; Narlıdere’de gece yarısı yüzde 45 zam imzalanırken, Çiğli’de yüzde 33,7’lik teklif kabul edildi.
Emekliler açlık ve yoksullukla mücadele ediyor
2025’in ilk yarısında altı aylık resmi enflasyon, emekli aylıklarında 51,3 milyar TL’lik kayba yol açtı. Temmuz itibariyle 12.500 TL olan en düşük emekli aylığı yüzde 15’lik artışla 14.469 TL’ye yükseldi.
BİSAM’a göre açlık sınırı 25.952 TL, yoksulluk sınırı 89.768 TL. Yani en düşük emekli aylığı yoksulluk sınırının yalnızca 6,2’si seviyesinde kaldı. Yaklaşık 3,7 milyon emekli geçimini en düşük aylıkla sağlamaya çalışıyor, 2 milyon kayıt dışı çalışıyor ve toplamda 4 milyon emekli geçinmek için çalışmak zorunda kalıyor.