6 Ağustos 1945 sabahı saat 08.15’te, ABD’ye ait B-29 uçağı Enola Gay, Hiroşima’ya tarihin ilk atom bombasını attı. “Little Boy” isimli nükleer bomba, yerden yaklaşık 600 metre yukarıda patladı. 15 bin ton TNT’ye eşdeğer bir güçle gerçekleşen bu saldırıda, ilk anda 60 ila 80 bin insan hayatını kaybetti. Yıl sonuna kadar bu sayı, radyasyonun yol açtığı yaralar ve hastalıklar nedeniyle 140 bine ulaştı.
Bugün, Hiroşima’nın yıkımının 80. yılında, hayatta kalan az sayıdaki hibakusha (nükleer saldırı mağduru), yaşadıklarını gelecek nesillere aktarmak için sessizliklerini bozuyor. Onlardan biri olan 90 yaşındaki Yoshiko Niiyama, bombalamadan iki gün sonra Hiroşima’ya giren 10 yaşındaki bir çocuktu.
“Havanın dumanla dolu olduğunu ve her yerde cesetler olduğunu hatırlıyorum. Çok sıcaktı. Hayatta kalanların yüzleri o kadar kötü bir şekilde deforme olmuştu ki onlara bakmak istemedim… ama bakmak zorundaydım.”
Niiyama, en büyük ablasıyla birlikte, hiposantrdan yalnızca 1 kilometre uzaklıktaki bir bankada çalışan babasını aramak için şehre koştu. Babasını ya da ona ait hiçbir iz bulamadılar. “Uzun boylu bir adam gördüğümde koşarak ona giderdim. Babam olabileceğini düşünürdüm. Ama hiçbiri o değildi.”
Yıllarca sessiz kalan Niiyama, çocuklarının bile bilmediği bu anıları, ancak torunu Kyoko lise öğrencisiyken anlatabildi. Bugün 35 yaşında olan Kyoko, yerel bir gazetede muhabir olarak çalışıyor ve Hiroşima Belediyesi’nin “aile mirasçılığı” programıyla, büyükannesinin yaşadıklarını kayıt altına alıyor. Kyoko, “Eğer çocuklarıma anlatamazsam, çok yazık olur” diyor.
Niiyama, “Ağustos ayını sevmiyorum. O günleri düşünmek istemiyorum ama unutamıyorum. Hâlâ bir hibakusha olduğumu hatırladığım için mutluyum,” sözleriyle yaşadığı travmayı ve hafızasının ağırlığını ifade ediyor.
Bugün, dünyada hâlâ 9 ülkenin elinde 12 binden fazla nükleer başlık bulunuyor. Bu silahların çoğu modernize ediliyor. Rusya lideri Vladimir Putin, nükleer kullanımı reddetmezken; ABD’deki siyasetçiler de zaman zaman bu güce başvurmayı tartışıyor. Uluslararası Nükleer Silahları Ortadan Kaldırma Kampanyası Direktörü Melissa Parke, “Hibakushalar çocukluk travmalarını tekrar tekrar anlattılar ki başka kimse yaşamasın” diyerek onların sessiz kahramanlıklarına dikkat çekiyor.
Japonya Sağlık Bakanlığı’na göre 2025 itibarıyla hayatta kalan hibakusha sayısı 100 binin altına düştü. Ortalama yaşları 86. Zaman daralırken, tanıklıklar artık çocukları ve torunları aracılığıyla yaşatılmaya çalışılıyor.
Bu yılki anma törenlerini evinde, babasından kalan çay fincanıyla izleyecek olan Niiyama için ise hafıza hâlâ en ağır yük.