Uludağ İhracatçılar Birliği (UİB) verilerine göre, 2025 yılının ocak-ağustos döneminde ihracatta en büyük düşüş yaş meyve ve sebze ürünlerinde görülürken, tekstil ve hazır giyim sektörlerinde de görece gerilemeler kaydedildi. Tekstil ve ham madde ihracatı 860 milyon 742 bin dolardan 808 milyon 769 bin dolara gerileyerek yüzde 6,04 düşerken, hazır giyim ve konfeksiyon sektörü yüzde 2,71 azalışla 614 milyon 645 bin dolardan 597 milyon 988 bin dolara geriledi.
Tarihsel verilere bakıldığında, 2008 küresel krizinde bu düşüşler çok daha yüksek seviyelerdeydi. Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre de hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı 2023’te 19,2 milyar dolardan 2024’te 17,9 milyar dolara gerilerken, tekstil ve ham maddeleri ihracatı 9,6 milyar dolardan 9,5 milyar dolara düştü. Bursa özelinde ise 2024’te yüzde 2’lik bir artış yaşandı.
Fatura işçilere kesiliyor
Verilere göre, yaşanan küçük düşüşler kriz olarak nitelendirilemezken, patronlar bu durumu işçilerin haklarını kısıtlamak için fırsata çeviriyor. İşten çıkarmalar, düşük ücret dayatmaları ve fazla mesai ile üretim planları uygulanıyor. Tekstil sektöründe işçiler, düşük katma değerli iş kolu nedeniyle kârın düşmesini engellemek amacıyla baskı altında tutuluyor.
Bursa’da sendikasızlık rejimi
Bursa, yaklaşık 110 bin tekstil işçisi ile Türkiye’nin en yoğun işçi istihdamına sahip üçüncü şehri konumunda. Metal iş kolunun aksine tekstil fabrikalarının büyük çoğunluğu sendikasız. Karesi, Özdilek, Yeşim, Aunde ve Korteks gibi büyük firmalarda 20 binden fazla işçi çalışıyor; yalnızca Korteks ve Yeşim Tekstil’de sendika bulunuyor. Sendikalaşma girişimleri işten çıkarmalar ve düşük zam dayatmaları ile karşılanıyor.
Son dönemde yaşanan örnekler, işçilerin hem ekonomik kriz hem de sendikal haklarını kullanmaları durumunda ağır baskılarla karşılaştığını gösteriyor. Elyaf Tekstil, Durak Tekstil ve Barutçu Tekstil’deki işten çıkarmalar uzun süreli direnişlere yol açarken, Aunde Tekstil’de 200 işçi çıkarıldı.
Patronlar kârlı, işçiler baskı altında
İSO 500 listesinde yer alan Bursa’daki tekstil firmaları, net satış gelirlerini üretici fiyatları enflasyonu (Yi-ÜFE) oranında artırmayı başardı. Yeşim Tekstil’in ihracat geliri dolar bazında yüzde 11,8 geriledi, ancak TL bazında gelir artışı sağlandı. Patronlar döviz kuru baskılarından şikayet etse de kârlarını korumayı sürdürüyor.
İşçiden ses:
Bursa’dan bir tekstil işçisi durumu şöyle özetliyor: “Komik zamlarla, saniye hesabıyla, baskıyla yaşayamayız. Hamile arkadaşlarımız vardiyalı çalıştırıldı. Sendikalı olursak işten atılacağımız söyleniyor, korkutuluyoruz. Ama çözüm birlik ve dayanışma: Biz köle değiliz, biz işçiyiz. Bizim emeğimiz olmadan makineler de fabrikalar da bir hiçtir.”
İşçilerin sesine göre, tekstilde yaşanan daralma değil, işçi haklarının gasp edilmesi ve baskı politikaları söz konusu. Bursa’daki düşük sendikalı işçi oranı, işçilerin örgütlenme haklarını kullanmasını zorlaştırıyor ve maliyetleri işçilere yüklüyor.