Bu insani kriz karşısında Avrupa Komisyonu, İsrail’in Avrupa Birliği’nin bilimsel araştırma ve inovasyon programı olan Horizon Europe’a katılımını askıya alma seçeneğini gündemine aldı. Konuya yakın birçok AB diplomatı, bu seçeneğin artık ciddi biçimde değerlendirildiğini doğruladı.
Komisyon üyeleri, bugün yapacakları toplantıda, İsrail’in Gazze’ye yönelik yardım erişimini iyileştirme taahhütlerini yerine getirmemesi nedeniyle bu olası yaptırımı ele alacak.
Üst düzey bir AB yetkilisi, Euronews’e yaptığı açıklamada, “Horizon programının kısmen askıya alınması bugün Komisyon tarafından değerlendirilecek,” ifadelerini kullandı.
Bugüne kadar AB Komisyonu içinde İsrail’e yönelik herhangi bir yaptırımı destekleme yönünde fikir birliği sağlanamamıştı. Ancak son gelişmeler bu durumu değiştirebilir.
Eğer Komisyon içinde bir uzlaşma sağlanırsa, teklif önümüzdeki Salı günü 27 AB üyesinin büyükelçilerinin katılacağı toplantıya taşınarak oylamaya sunulabilir.
AB’nin elinde, İsrail’in uluslararası hukuku ihlal ettiğini belgeleyen bir raporun ardından hazırlanan on ayrı yaptırım seçeneği bulunuyor. Horizon Europe programına katılımın askıya alınması da bu seçeneklerden biri olarak öne çıkıyor.
Bu tür bir karar oy birliği gerektirmiyor. Ancak Avusturya, Almanya, Macaristan ve Çekya gibi ülkelerin İsrail’e yönelik herhangi bir yaptırıma karşı çıkması bekleniyor.
Aynı AB yetkilisi, Gazze’deki insani durumun hâlâ vahim olduğunu, yardımların girişine kısmen izin verilse de dağıtım sırasında dahi can kayıplarının yaşandığını vurguladı.
AB, 10 Temmuz’da İsrail ile yaptığı görüşmelerde, Gazze’ye insani yardımların erişiminde “önemli bir iyileşme” sağlanması konusunda mutabakata varmıştı. Anlaşma kapsamında, yardım tırlarının sayısının artırılması ve yardım çalışanlarının güvenliğinin sağlanması kararlaştırılmıştı. Bu görüşmelere AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas tarafından görevlendirilen heyet de katılmış, heyette Ortadoğu Özel Temsilcisi Christophe Bigot da yer almıştı.
Ancak Birleşmiş Milletler verileri, sahadaki durumun ciddiyetini gözler önüne seriyor: Gıda dağıtım noktalarında 1000’den fazla kişi yaşamını yitirirken, son günlerde açlıktan ölenlerin sayısı da onlarcayı buldu.
Konuya yakın başka bir AB diplomatı, gelinen noktada artık açıklamaların değil, somut adımların önem kazandığını vurgulayarak şunları söyledi:
“Umarım bugün sadece durum tespiti yapılmaz, gerçekten etkili adımlar da tartışılır. Sürekli ‘tablo çok korkunç’ demek bir yere kadar. Şimdi harekete geçme zamanı.”
Diplomat, Horizon gibi belirli yaptırım seçeneklerinin öne çıkarılmasının, AB üyelerini karar almaya zorlayabileceğini ve bu tür bir adımın ekonomik etkilerinden çok İsrail üzerindeki siyasi baskıyı artıracağı görüşünde. Komisyon’un ise bu konuda şimdiye dek yeterince sorumluluk üstlenmediğini de sözlerine ekledi.
