Anadolu Ajansı (AA) editörleri, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın konuşmalarındaki iktidar açısından “sorun yaratabilecek” ifadeleri haberlerden çıkarma alışkanlığı geliştirdi.
Örneğin Fidan, New York’ta yaptığı basın toplantısında ABD’nin Türkiye’ye uyguladığı yaptırımlar nedeniyle KAAN uçağının üretiminin durduğunu belirtmişti:
“…İşte almayı beklediğimiz KAAN’ın motorları var, şu anda bekliyor Amerikan Kongresi’nde. Onların lisansı durmuş durumda. Yani onların lisansının da hayata geçip motorların gelmesi lazım ki KAAN’ların üretimi başlayabilsin.”
AA’nın haberinde bu ifadeler yer almadı; yalnızca “ABD Kongresi'nde, F-35 ve KAAN Milli Muharip Uçağı'nın motorları gibi teknik konuların beklediğini dile getiren Fidan, şöyle devam etti” cümlesi geçti. Bakanlık web sitesinde ise cümleler olduğu gibi yayınlandı.
Muhalefet ve medya eleştirisi sonrasında, Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün ve iktidar medyası, KAAN uçaklarının yerli motorla üretileceği yönünde bir kampanya başlatmak zorunda kaldı. Fidan da TRT Haber’de sözlerini düzeltmeye çalıştı.
AA’nın benzer ayıklama örnekleri başka konuşmalarda da görüldü:
Yunanistan’da “ucuz siyaset”: TGRT yayınında Fidan, Türkiye'nin Yunan iç siyasetinde etkisine değinirken “Bu çok ucuz bir siyaset” dedi. AA haberinde bu ifade çıkarıldı.
Mısır’da “zalimin zulmü”: El Alameyn’de Fidan, “Zalim zulmüyle beraber tarihten silinecektir. Bunun Netanyahu’nun da başına geleceğini göreceksiniz” dedi. AA haberinde cümleler yer almadı.
Gazetecilik kaygısıyla açıklanamayacak bu tür ayıklamalar, iktidar açısından sorun yaratmaması için yapılan sistematik müdahalelere işaret ediyor.
NTV’de ekran kazaları ve gazetecilerin feda edilmesi
NTV’de yaşanan ekran kazaları ve siyasi ifadeler nedeniyle gazetecilerin işten çıkarılması da dikkat çekiyor.
Oğuz Haksever, Erdoğan’ın sözlerine tepki gösterince ekrandan geri çekildi.
Ahmet Yeşiltepe, İran’ın İsrail’e yönelik füze saldırısını yorumlayınca işine son verildi.
Hüseyin Günay, Başkan Trump görüşmesinde Erdoğan’ın “kazançlı çıkmadık” ifadesini argo sözlerle dile getirdiği için NTV’den ayrıldı.
Bu örnekler, siyasi iktidara yönelik ifadelerin medya tarafından nasıl denetlendiğini gösteriyor.
Bilim haberciliği rehberleri
Gaziantep Üniversitesi, bilim haberciliğini geliştirmek için iki rehber yayımladı:
Bilim İnsanları İçin Medya Rehberi
Gazeteciler İçin Bilim Haberciliği Rehberi
Amaç, gazetecilere bilimsel kaynakları değerlendirme, anlaşılır ve sade dille haber yapma, bilim insanlarını alanları dışında zorlamama konusunda yol göstermektir.
Medya kampanyaları ve yanıltıcı haberler
Maden şirketleri ve bazı iktidar yanlısı yayınlar, medya kampanyalarıyla kamuoyunu yönlendirmeye çalışıyor:
Akbelen örneği: Zeytin ağaçlarının kesildiği haberleri, taşınmış ağaçların yeşillenmiş gibi gösterilmesiyle yayımlandı.
İliç altın madeni: Deprem sonrası kapatılan maden yeniden açılıyormuş gibi haberler, eleştirel yaklaşım olmadan servis edildi.
Haberlerde emeğe saygı ve kaynak kullanımı
Gazetecilikte kaynak göstermeme alışkanlığı devam ediyor. Örnekler:
Karar yazarı Prof. Dr. Uğur Emek’in araştırması Halk TV tarafından ANKA haberinden alıntılanarak yayınlandı; kaynak doğru şekilde verilmedi.
TV ve gazetelerde kaynak eksikliği, haberin güvenilirliğini ve etik boyutunu zedeliyor.