Bilim insanları, insan beyninin gece yarısından sonra “farklı bir moda” geçtiğini, bu saatlerde olumsuz duyguların arttığını ve riskli davranışlara eğilimin yükseldiğini belirtiyor.
Ağ Psikolojisinde Sınırlar (Frontiers in Network Psychology) dergisinde yayımlanan yeni araştırma, “Gece Yarısından Sonra Zihin” adlı hipotezle, karanlık saatlerde zihinsel süreçlerin sağlıklı karar vermeye uygun olmadığını ortaya koydu.
Gece zihni karanlık düşüncelere daha açık
Çalışmaya göre, gece yarısından sonra beynin işleyiş biçimi değişiyor. Bu dönemde olumsuz duygular ve düşünceler, olumlu olanlara kıyasla daha baskın hale geliyor; tehlikeli fikirler daha çekici görünüyor ve davranış engelleri zayıflıyor.
Bilim insanları, bu değişimlerin insanın sirkadiyen ritmi — yani biyolojik 24 saatlik döngüsü — ile ilişkili olduğunu düşünüyor.
Harvard Üniversitesi’nden nörolog Elizabeth Klerman, “Gecenin bir yarısı uyanık olan milyonlarca insan var ve beyinlerinin gündüzleri olduğu kadar iyi çalışmadığına dair güçlü kanıtlar var,” diyerek uyarıda bulundu.
Evrimsel köken: Karanlıkta tehlikeye odaklanma
Uzmanlara göre bu farklılık, evrimsel süreçte geceleri artan tehlikelere karşı hayatta kalma içgüdüsünün bir sonucu. İnsanlar karanlıkta avcılardan korunmak için olumsuz uyaranlara daha duyarlı hale gelmişti.
Ancak modern çağda bu eğilim, negatif düşünceler, dürtüsel davranışlar ve riskli kararlar şeklinde kendini gösterebiliyor.
Gece saatleri intihar ve madde kullanımında risk zamanı
Araştırmacılar, gece yarısı ile sabah 6.00 arasında intihar ve kendine zarar verme olaylarının üç kat arttığını bildiriyor.
2020’de yapılan bir çalışma, gece uyanıklığının sirkadiyen ritim bozulması nedeniyle intihar riski faktörü olabileceğini gösterdi.
Benzer şekilde, Brezilya’da yürütülen bir araştırma da opioid aşırı doz riskinin gece saatlerinde gündüze göre 4,7 kat fazla olduğunu ortaya koydu.
“Gece zihni hâlâ büyük bir gizem”
Bilim insanları, bu bulguların vardiyalı çalışanlar, sağlık personeli, pilotlar ve öğrenciler için kritik önem taşıdığına dikkat çekiyor.
Araştırma ekibinden Gignac, “Geceleri insan beyninin nasıl çalıştığı hakkında hâlâ şaşırtıcı derecede az şey biliyoruz. İster uykuda ister uyanık olalım, gece yarısından sonraki zihin hâlâ bir gizem,” dedi.
