Danimarka’da yürütülen uzun soluklu bir araştırma, yakınlarını kaybettikten sonra uzun süre yüksek düzeyde yas belirtileri gösteren kişilerin, önümüzdeki 10 yıl içinde hayatını kaybetme riskinin neredeyse iki kat arttığını ortaya koydu.
10 yıllık takipte çarpıcı bulgular
2012 yılından bu yana süren araştırmada, yaş ortalaması 62 olan 1.735 kadın ve erkek, yakınlarını kaybettikten sonra 10 yıl boyunca takip edildi. Katılımcıların yüzde 66’sı eşini, yüzde 27’si ebeveynini, yüzde 7’si ise çok sevdiği başka bir yakınını kaybetmişti.
Araştırmacılar, bu süreçte katılımcıların deneyimlerini düzenli olarak değerlendiren anketler göndererek, yas belirtilerinin düzeylerini izledi. Katılımcılar 5 farklı “yas güzergahı”na ayrıldı.
En çarpıcı bulgu, sürekli olarak yüksek düzeyde yas yaşayan %6’lık grubun, düşük düzeyde yas bildiren %38’lik gruba kıyasla %88 daha yüksek ölüm riski taşıması oldu.
Sağlık sistemi kullanımı arttı
Yüksek yas güzergahındaki bireylerin, sevdiklerini kaybettikten üç yıl sonra sağlık hizmetlerine daha fazla başvurduğu görüldü. Bu grubun:
Konuşma terapisi veya benzeri ruh sağlığı hizmetlerini alma ihtimali %186 daha yüksek,
Antidepresan reçetesi alma oranı %463 daha fazla,
Yatıştırıcı ya da anksiyete ilaçları reçete edilme oranı ise %160 daha fazlaydı.
Erken müdahale hayat kurtarabilir
Araştırmanın yazarlarından Dr. Mette Kjærgaard Nielsen, yüksek yas belirtilerinin daha önce kalp damar hastalıkları, psikolojik sorunlar ve intihar riskleriyle ilişkilendirildiğini hatırlatarak, bu durumun ölüm riskiyle ilişkisinin daha fazla araştırılması gerektiğini söyledi.
Dr. Nielsen, aile hekimlerinin bu riski erken fark etmesinin kritik olduğuna dikkat çekti:
“Bir pratisyen hekim, kişinin daha önce yaşadığı depresyon ya da ruh sağlığına dair işaretleri takip ederek özel destek planlayabilir. Yakınını kaybeden bireyler için bir takip randevusu ayarlanması, psikolojik destek için yönlendirme yapılması hayati önem taşıyor.”
