Uzmanlara göre tükenmişlik yalnızca zihinsel değil, fiziksel bir uyarı sistemidir. Stres, aşırı sorumluluk ve dinlenme eksikliği birleştiğinde vücut alarm verir. Yorgunluk, isteksizlik, suçluluk duygusu, hatta sık hastalanmak bu sinyallerden bazılarıdır.
Mental Health UK verilerine göre, İngiltere’de yetişkinlerin yüzde 91’i son bir yılda yüksek ya da aşırı stres düzeyleri yaşadı.
Flow Neuroscience Tıp Direktörü Dr. Hannah Nearney, bu durumu şöyle özetliyor:
“Üzerimizdeki talepler, kaynaklarımızı aştığında er ya da geç tükenmişlik yaşanır; çünkü kimse boş bir bardaktan su veremez.”
Tükenmişliğin yaygın belirtileri
Wellness uzmanı Penny Weston, tükenmişliğin herkeste farklı göründüğünü belirterek şu belirtilere dikkat çekiyor:
Sürekli yorgun hissetmek, ancak uyuyamamak
Sinirlilik ve ruh hali değişimleri
İşe ya da günlük görevlere karşı isteksizlik
Konsantrasyon eksikliği ve üretkenlikte düşüş
Duygusal kopukluk ve suçluluk hissi
Soğuk aylarda daha sık görülen tükenmişlikte güneş ışığının azalması, uyku düzeninin bozulması ve hormonal değişimler etkili olabiliyor.
Dr. Nearney, “Durumu fark etmek ve kendinize karşı dürüst olmak, iyileşmenin ilk adımıdır. Beklentileri azaltmak, yardım istemek ve sağlığı önceliklendirmek utanılacak bir şey değildir.” diyor.
Tükenmişliğin fiziksel işaretleri
Tükenmişlik sadece zihinle sınırlı değil; bağışıklık, enerji, cilt ve bağırsak sağlığı da etkileniyor.
Karın ağrısı,
Sivilce,
Sık hastalanma,
Baş ağrıları,
Kas gerginliği gibi belirtiler sık görülüyor.
Uzmanlara göre, bu dönemde beslenme, uyku ve sıvı tüketimi gözden geçirilmeli.
Tükenmişliği önlemenin yolları
1. Besleyici gıdalar tüketin
Blueiron beslenme uzmanı Cara Shaw, stresin beslenme dengesini bozduğunu belirtiyor:
“Yetersiz yemek, düzensiz beslenme ya da yüksek şekerli gıdalar kortizolü artırarak yorgunluk ve kaygıyı besler.”
Enerji ve bağışıklığı destekleyen gıdalar:
Kompleks karbonhidratlar: Yulaf, kinoa, tam tahıllar
Sağlıklı yağlar: Avokado, kuruyemiş, balık
Protein kaynakları: Yumurta, baklagiller, tofu
Vitamin ve mineral desteği: C vitamini, çinko, demir
Bitki çayları: Papatya, lavanta
2. Hareket edin, ama zorlamayın
Sağlık koçu Edwina Jenner, egzersizi “öz bakım biçimi” olarak görmeyi öneriyor:
“Fitness hedefleri koymak yerine kısa ve yönetilebilir hareketler yapın.”
Önerilen aktiviteler:
10-15 dakikalık ev egzersizleri
Hızlı yürüyüşler
Yoga ve esneme hareketleri
3. Zihinsel sağlığa zaman ayırın
Meditasyon ve mindfulness uygulamaları, stres seviyesini düşürüp dayanıklılığı artırıyor.
Wellness uzmanı Penny Weston, “Günde birkaç dakika farkındalık pratiği, zihni dinlendirir” diyor.
Ayrıca “şükran günlüğü” tutmak, pozitif duyguları güçlendiriyor:
“Küçük şeylere minnettar olmak — örneğin içtiğiniz bir çay ya da güneşli bir sabah — zihinsel enerjiyi yeniler.”
4. Uyku ve dinlenmeyi önceliklendirin
Psikolog Dr. Becky Spelman, “Anlamlı dinlenme, zihinsel ve bedensel iyileşme için şarttır.” diyor.
Uyku kalitesini artırmanın yolları:
Yatmadan önce ekranlardan uzak durun
Odayı serin, karanlık ve sessiz tutun
En az 7 saat uyumaya çalışın
Kısa yürüyüşler, sessiz zamanlar ve tatiller de stresi hafifletir.
Weston, “Küçük endişeleri paylaşmak bile büyük bir rahatlama sağlar. Duygularınızı bastırmayın, konuşun.” diye ekliyor.
Sonuç
Tükenmişlik, modern hayatın görünmez salgınlarından biri. Ancak erken farkındalık, öz bakım ve destek arayışı ile önlenebilir.
Dr. Nearney’nin sözleriyle:
“Kendinizi ihmal etmek, hiçbirine yetememekle sonuçlanır. Önce siz iyi olursanız, diğer her şey yoluna girer.”
