Sıcak hava dalgaları, özellikle yaşlılar, çocuklar, kronik hastalığı olanlar ve açık alanda çalışanlar için ölümcül sonuçlara yol açabiliyor. 2003 yılında yalnızca Fransa’da 15 bin kişi sıcak nedeniyle hayatını kaybetmişti. Türkiye’nin de Akdeniz iklim kuşağında yer alması, bu riskin daha da büyümesine neden oluyor.
Sıcak hava dalgası nedir?
Dünya Meteoroloji Örgütü’ne göre sıcak hava dalgası, günlük maksimum sıcaklığın normalin 5°C üzerine çıkması ve bu durumun beş gün veya daha fazla sürmesiyle tanımlanır. Küresel ısınma nedeniyle bu dalgaların süresi ve şiddeti artmaktadır.
Sıcakların sağlığa etkileri;
Doğrudan etkiler:
Sıcak çarpması
Isı yorgunluğu ve krampları
Bayılma, cilt döküntüleri
Kalp, solunum, böbrek ve sinir sistemi hastalıkları
Uyku ve ruh sağlığı bozuklukları
Ölüm riski (özellikle yaşlı ve kırılgan bireylerde)
Dolaylı etkiler:
Kronik hastalıkların şiddetlenmesi
Acil servis yükünün artması
İş kazalarında artış
Sosyal izolasyonun etkisiyle kırılgan grupların daha fazla zarar görmesi
Bireysel önlemler;
1. Sıcaktan kaçının: 11.00–15.00 saatleri arasında dışarı çıkmayın. Gölgede kalın, güneş gözlüğü ve şapka kullanın.
2. Bol sıvı tüketin: Su için, şekerli/alkollü/kafeinli içeceklerden kaçının.
3. Hafif giyinin: Açık renkli, bol ve pamuklu kıyafetler tercih edin.
4. Evinizi serin tutun: Perdeleri kapatın, vantilatör/klima kullanın, fırın gibi ısı kaynağı cihazlardan kaçının.
5. Kırılgan grupları kontrol edin: Yaşlılar, yalnız yaşayanlar, çocuklar ve kronik hastalar için destek olun.
Kurumsal ve toplumsal önlemler;
1. Ulusal ve yerel planlama: Sıcak hava dalgaları afet planlarına dahil edilmeli; sorumluluklar net tanımlanmalı.
2. Erken uyarı sistemleri: Sıcaklık eşiklerine dayalı halk sağlığı uyarı sistemleri geliştirilerek SMS ve mobil uygulamalarla bilgi verilmelidir.
3. Kurumsal eşgüdüm: Bakanlıklar arasında iş birliğiyle DSÖ standartlarında koordinasyon ağı kurulmalı.
4. Kırılgan nüfusun takibi: Yalnız yaşayan yaşlılar, evsizler ve kronik hastalar yerel yönetimlerce izlenmeli, evlerinde ziyaret edilerek destek verilmelidir.
5. Açık alanda çalışanlara koruma: Tarım işçileri, kuryeler, inşaat işçileri gibi çalışanlar için sıcak günlerde esnek çalışma saatleri ve mola zorunluluğu getirilmelidir.
6. Kamusal serinleme alanları oluşturulmalı: Belediye tesisleri, camiler, kütüphaneler halka açık serin alanlar haline getirilmeli.
7. Kent planlamasında pasif soğutma: Gölgelik alanlar, yeşil alanlar, su kaynakları artırılmalı.
8. Sağlık çalışanları eğitilmeli: Sıcakla ilgili hastalıklara karşı aile hekimleri ve acil servis çalışanları bilgilendirilmeli.
9. Veri takibi ve analiz: Sıcaklığa bağlı hastalık ve ölümler için özel kodlama sistemleri geliştirilerek sistematik izleme sağlanmalı.
10. Düşük karbonlu sağlık sistemleri: Sağlık sektörü karbon salımını azaltacak adımlar atmalı. Hastanelerde enerji verimliliği artırılmalı, yenilenebilir enerji kullanılmalı.
