Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), eski Halkların Demokratik Partisi'nin (HDP) Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın tutukluğuna ilişkin yeni bir ihlal kararı verdi. Mahkeme, Demirtaş hakkında 2019'da verilen tutuklama kararının "hukuki gerekçelere dayanmadığını" ve "esasen siyasi bir amaç güttüğünü" belirtti.
AİHM, Demirtaş’ın tutuklanmasında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) özgürlük ve güvenlik hakkını düzenleyen beşinci maddesinin birden fazla fıkrasının, ayrıca haklara getirilecek sınırlamaların kötüye kullanılmasını yasaklayan 18'inci maddenin ihlal edildiğine hükmetti.
Karar, Demirtaş hakkında 2014 yılındaki Kobani olayları nedeniyle 2019’da ikinci kez tutuklama kararı verilmesini konu alıyor. AİHM, bu yeni tutuklama kararının dayandığı gerekçelerin somut olmadığını ve 2014’teki olaylar ile Demirtaş’a yöneltilen suçlamalar arasında makul bir bağ kurulamadığını vurguladı. Mahkeme, özellikle suçlamaların zaman içinde 'suça teşvik'ten 'azmettirmeye' dönüştürülmesine dair yeterli ve yasal açıklamanın yapılmadığını belirtti.
Siyasi faaliyetleri engelleme amacı tespit edildi
AİHM’ye göre, 2019’da verilen tutuklama kararı, Demirtaş’ın siyasi faaliyetlerini kısıtlamaya yönelikti. Mahkeme, Türk yargısının bu kararla demokratik tartışma alanını daraltmayı amaçladığı sonucuna vardı.
Demirtaş’ın tutukluluğunun devamına gerekçe gösterilen unsurların da yeterli olmadığını kaydeden AİHM, dört yılı aşkın süreyi bulan tutukluluk hali için geçerli ve zorlayıcı nedenler sunulmadığını belirtti. Ayrıca mahkeme, tutuklamaya alternatif tedbirlerin değerlendirilmediğini de not etti.
AYM’ye yapılan başvurular 'etkin yol' sayılmadı
Demirtaş’ın dosyasına erişiminin engellenmesi ve Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) yaptığı bireysel başvurulara yıllarca yanıt verilmemesi de AİHM kararında öne çıkan diğer ihlaller arasında yer aldı. Mahkeme, AYM’ye yapılan başvuruların 'etkili bir iç hukuk yolu' olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığını ve bu durumun AİHS’nin beşinci maddesinin dördüncü fıkrasına aykırı olduğunu kaydetti.
Demirtaş 2016’dan bu yana tutuklu
Selahattin Demirtaş, 4 Kasım 2016’dan bu yana büyük ölçüde 6-8 Ekim 2014’teki Kobani protestoları sırasında yaşanan olaylarla ilişkilendirilen suçlamalar nedeniyle cezaevinde tutuluyor. AİHM, daha önce 2018 ve ardından 22 Aralık 2020’de açıkladığı kararında da bu tutukluluğun hak ihlali olduğuna hükmetmişti. O kararın uygulanma süreci halen Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından izleniyor.
Bugünkü karar ise AİHM gündeminde "Demirtaş (4)" olarak bilinen dosyaya ilişkin ve mahkeme, 2019’daki tutuklamanın da AİHS’ye aykırı olduğuna hükmetmiş oldu.
Tazminat ödenecek, karar üç ay içinde kesinleşebilir
AİHM kararı bire karşı altı oyla alındı. Taraflardan biri üç ay içinde temyize başvurmazsa karar kesinleşecek. Bu durumda Türkiye, Demirtaş’a 3245 euro maddi, 32 bin 500 euro manevi tazminat ve 20 bin euro mahkeme masrafı ödemek zorunda kalacak. Kesinleşen kararın uygulanması, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından denetlenecek.
Avukatları tahliye istedi
Demirtaş'ın avukatları, ortak açıklamayla tutuklu siyasetçinin tahliyesini istedi.
