Toronto Üniversitesi ve Baycrest Hastanesi’nden araştırmacılar, 18-90 yaşları arasındaki 241 yetişkinin konuşma örneklerini analiz etti ve dolgu ifadeleri ile konuşmada duraklamaların, yürütücü işlevler üzerinde belirgin ilişkiler gösterdiğini ortaya koydu.
Araştırmada katılımcılara iki farklı görsel gösterildi ve her biri görüntüleri 60 saniye boyunca detaylı şekilde anlattı. Konuşma örnekleri, hız, duraklama süresi ve dolgu ifadesi sıklığı gibi 700’den fazla özellik açısından incelendi.
Elde edilen veriler, standart bilişsel testlerden daha hassas şekilde, kelime bulma güçlüğünün bilişsel performansla ilişkili olduğunu gösterdi.
Zamanlama ve bilişsel performans
Araştırmada konuşmadaki duraklama sıklığı ve dolgu kelime kullanımı, yürütücü işlevlerle en güçlü bağlantıyı gösterdi. Görselleri anlatırken daha fazla duraklama yapan yetişkinler, dikkat kontrolü ve zihinsel esneklik testlerinde daha düşük puan aldı.
Bu ilişki, hem yaşlı katılımcılarda hem de tüm yetişkin yaş aralığında gözlendi.
Daha yaşlı katılımcılar arasında, kelime bulma güçlüğü yürütücü işlevlerin iki ana bileşeninde performans farklılıklarını açıklıyordu:
Birincisi hafıza ve inhibisyon, yani yanıtları kontrol etme yeteneklerini,
İkincisi ise sözel akıcılık ve zihinsel esneklik kapasitesini kapsıyordu.
Daha fazla duraklama ve dolgu kelime kullanımı, her iki alanda da daha düşük performansla ilişkilendirildi.
Bilişsel değerlendirme
Araştırmacılar, doğal konuşmadaki duraklamaların ve dolgu kelimelerin, standart klinik testlerin gözden kaçırabileceği yürütücü süreçleri yakalayabildiğini belirtiyor.
Montreal Bilişsel Değerlendirme (MoCA) gibi kısa demans testleri, sağlıklı yetişkinlerdeki küçük yürütücü işlev değişimlerini yakalamakta yetersiz kalabiliyor. Konuşma analizi ise, araştırmacılara göre normal skor aralığında olsa bile bireysel işlev değişimlerini tespit edebiliyor.
