Almanya’daki GFZ Helmholtz Yerbilimleri Merkezi öncülüğünde yürütülen çalışmada, Ana Marmara Fayı üzerindeki sismik aktiviteler incelendi. Araştırma, İstanbul’u bekleyen büyük tehlikenin mekaniğini ve fay hattının mevcut stres durumunu detaylandırıyor.
Domino Etkisiyle İstanbul’a Yaklaşıyor
Bilim insanlarına göre 2011-2012’de Marmara’nın batısında başlayan hareketlilik, 2019’daki 5,8 büyüklüğündeki Silivri depremiyle orta kesime taşındı. Nisan 2025’teki 6,2 büyüklüğündeki deprem ise İstanbul’a daha yakın bir noktada meydana geldi.
Bu tablo, batıdaki hareketli segmentlerin doğudaki “kilitli” bölümleri ittiğini ve yüklediğini gösteriyor. Fay hattı rahatlamadı; aksine gerildi.
Kayma Gerilimi: Fayın Kilitlenmiş Enerjisi
Normalde depremlerden sonra fay üzerindeki stres azalır. Ancak 2025 depremi sonrası yapılan analizler, kayma geriliminin hâlâ çok yüksek olduğunu ortaya koydu. Bu durum, fayın yeni ve daha büyük bir kırılmaya hazır olabileceğine işaret ediyor.
Kuzey Anadolu Fayı doğrultu atımlı bir fay. İki kara parçası birbirine sürtünerek yan yana geçmeye çalışıyor, ancak kilitlenme nedeniyle enerji birikiyor. Bu baskıya “kayma gerilimi” deniyor.
İstanbul Daha Şiddetli Sarsılabilir
Araştırma, hem 2019 hem de 2025 depremlerinin doğuya doğru yırtıldığını kanıtladı. Bu kırılma yönü, sismik dalgaların İstanbul’a doğru odaklanmasına neden oluyor. Dolayısıyla olası bir büyük depremde şehir, büyüklüğünden beklenenden daha şiddetli sarsılabilir.
Kritik Nokta: Avcılar Açıkları ve Adalar Segmenti
Nisan 2025 depremi ile Adalar Fayı arasında yaklaşık 15-20 kilometrelik “sismik boşluk” kaldı. Uzmanlara göre bu sessiz segment, bir sonraki 6,0 ve üzeri büyüklükteki depremin adayı olabilir.
Daha da önemlisi, bu bölümün kırılması Adalar segmentini tetikleyebilir. Adalar Fayı tamamen kilitli durumda ve büyük bir enerji biriktirmiş halde bekliyor.
Avrupa’nın Deprem Merkezi: Marmara
Marmara Denizi, araştırmacılara göre Avrupa’daki en yüksek sismik tehlike alanı. Anadolu Plakası, Avrasya’ya göre yılda 17-29 mm hızla kayıyor. Kuzey Anadolu Fayı’nın büyük bölümü 20. Yüzyılda kırıldı, ancak Marmara içindeki Ana Marmara Fayı büyük ölçüde sağlam kaldı.
Tarihsel kayıtlar, İstanbul çevresinde son 2.300 yılda birden fazla 7 ve üzeri büyüklükte deprem yaşandığını gösteriyor. 1509, 1766 ve 1894 depremleri bunun örnekleri. Önceki çalışmalar, İstanbul yakınlarında 7,3 büyüklüğünde bir depremin 30 yıl içinde meydana gelme olasılığını yüzde 35-47 olarak hesaplamıştı.
Sonuç: Risk Artıyor, İzleme Şart
Nisan 2025 depremi, 1766’dan beri biriken enerjinin yalnızca küçük bir kısmını serbest bıraktı. Birikmiş açık yaklaşık 6 metre. Bu nedenle İstanbul için risk artmış durumda. Araştırmacılar, deniz tabanına yerleştirilecek yeni sensörlerle fayın anlık izlenmesinin hayati olduğunu vurguluyor.
