Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) tarafından derlenen 2024 yılı küresel askeri harcamalar raporu verilerine göre, Türkiye'nin 2015-2024 döneminde askeri harcamalarıyla ilgili verilere bakıldığında yüzde 110'luk artışa dikkat çekildi. 2024 yılındaki askeri harcamalarının 2023 yılına göre yüzde 12 artarak 25 milyar dolar olduğu bildirildi.
Araştırma, küresel askeri harcamaların 2024 yılında Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana bir önceki yıla göre en yüksek artışa ulaştığını ortaya koydu.
Raporda, dünyanın en büyük 15 askeri harcama yapan ülkelerinin tamamı 2024 yılında askeri harcamalarını 2023 yılına kıyasla arttırırken, özellikle Avrupa ve Orta Doğu'da hızlı bir büyüme kaydedildi.
Dünyanın en çok harcama yapan ülkeleri olan ABD, Çin, Rusya, Almanya ve Hindistan toplamda 1.635 trilyon dolar harcama yaparak toplam küresel askeri harcamaların yüzde 60'ını gerçekleştirdi.
2024'te en yüksek askeri harcamaya sahip 40 ülke sıralamasında Türkiye, 25 milyar dolar ile 17. sırada yer aldı.
Bu arada, reel dönem askeri harcamalar yüzde 9,4 artarak dünya çapındaki toplam askeri harcamaları 2,718 trilyon dolara çıkarmış ve küresel askeri yük - küresel ekonomik çıktının askeri harcamalara ayrılan payı - gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) yüzde 2,5'ine yükseldi.
Avrupa'daki harcamalar küresel artışı yönlendiriyor
Rusya'nın 2022'de Ukrayna'ya yönelik geniş çaplı işgalini başlatmasından bu yana, savaş Avrupa kıtasında askeri harcamaların artmasında sürekli bir itici güç oldu.
Rapora göre, Malta hariç tüm Avrupa ülkeleri 2024 yılında askeri harcamalarını artırdı. Almanya 2024 yılında ordusu için 88,5 milyar dolar harcayarak rekor kırdı ve Orta ve Batı Avrupa'da yılın en büyük harcamasını yapan ülke oldu.
Bu arada Polonya'nın askeri harcamaları geçen yıl yüzde 31 artışla 38 milyar dolara ya da GSYH'nin yüzde 4,2'sine ulaştı. Ukrayna'nın toplam askeri harcamaları ise 2024 yılında yüzde 2,9 oranında artarak 64,7 milyar dolara ulaştı. Bu rakam Rusya'nın harcamalarının %43'üne denk gelmektedir ve geçen yıl herhangi bir ülkenin en büyük oransal askeri yükünü oluşturmaktadır.
SIPRI'nin çalışması Rusya'nın 149 milyar dolarlık harcamasını 693 milyar dolara ulaşan Avrupa toplamına dahil etti.
2025'te ne olacak?
2023 yılında Uppsala Çatışma Veri Programı (UCDP), veri toplamaya başladıkları 1946 yılından bu yana en yüksek sayı olan 59 devlet temelli silahlı çatışma kaydetti. Bu eğilim bu yıl da devam edecek gibi görünüyor.
SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretimi Programı Araştırmacısı Xiao Liang, "Hükümetler, genellikle diğer bütçe alanları pahasına askeri güvenliğe giderek daha fazla öncelik verdikçe, ekonomik ve sosyal ödünleşmelerin önümüzdeki yıllarda toplumlar üzerinde önemli etkileri olabilir" dedi.
Mart ayında Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, üye devletlerin savunma harcamalarında büyük bir artışı finanse etmek üzere 800 milyar euro'ya kadar bir meblağı harekete geçirebileceğini söylediği Avrupa'yı Yeniden Silahlandırma Planı'nı önerdi.
SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretimi Programı Araştırmacısı Lorenzo Scarazzato, "Almanya ve diğer birçok Avrupa ülkesinde benimsenen son politikalar, Avrupa'nın öngörülebilir gelecekte de devam etmesi muhtemel olan yüksek ve artan bir askeri harcama dönemine girdiğini göstermektedir," dedi.
