Araştırmacılar, yapay zekanın ilaca dirençli gonore (belsoğukluğu) ve MRSA bakterilerini öldürebilecek iki yeni potansiyel antibiyotik tasarladığını açıkladı.
Yeni ilaçlar, yapay zeka tarafından atom atom tasarlandı ve laboratuvar ile hayvan testlerinde antibiyotiğe dirençli bakterileri etkili bir şekilde yok etti. Ancak bu ilaçların insanlarda reçete edilebilmesi için yıllar sürecek geliştirme ve klinik deneyler gerekiyor.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) ekibi, yapay zekanın antibiyotik keşfinde “ikinci bir altın çağ” başlatabileceğini belirtiyor.
Antibiyotikler, bakterileri öldürmek için kullanılıyor, ancak tedaviye dirençli enfeksiyonlar her yıl bir milyondan fazla kişinin ölümüne yol açıyor. Bilim insanları, aşırı antibiyotik kullanımı nedeniyle bakterilerin evrimleşip direnç kazanması ve onlarca yıldır yeni antibiyotik sıkıntısı yaşanması nedeniyle yeni çözümler arıyor.
MIT ekibi, daha önce bilinen binlerce kimyasal maddeyi yapay zekayla tarayarak potansiyel antibiyotikleri belirlemeye çalışmıştı. Şimdi ise üretken yapay zekayı kullanarak tamamen yeni antibiyotikler tasarladı.
Cell dergisinde yayımlanan çalışmada, mevcut olmayan veya henüz keşfedilmemiş 36 milyon bileşik incelendi. Bilim insanları, farklı bakterilerin büyümesini yavaşlatıp yavaşlatmadığı ve bilinen bileşiklerin kimyasal yapısı verilerini kullanarak yapay zekayı eğitti. Yapay zeka, bakterilerin atomlardan oluşan moleküler yapılardan nasıl etkilendiğini öğrendi ve iki yeni tasarım süreci başlatıldı:
1. Mevcut milyonlarca kimyasal parça içinden umut verici başlangıç noktalarının belirlenmesi.
2. Yapay zekaya baştan serbestlik tanınarak tamamen yeni moleküller tasarlanması.
Tasarım sürecinde, mevcut antibiyotiklere çok benzeyen maddeler elendi ve insan sağlığı açısından toksik olabilecek bileşikler saflaştırıldı.
Sonuç olarak, yapay zeka ile tasarlanan antibiyotikler laboratuvarda bakterilere ve enfekte farelere uygulandı. Bu süreçten iki yeni potansiyel ilaç çıktı. MIT’den Profesör James Collins, BBC’ye yaptığı açıklamada, “Üretken yapay zekanın tamamen yeni antibiyotikler tasarlamak için kullanılabileceğini gösterdiğimiz için heyecanlıyız. Bu yöntem, bakterilere karşı cephaneliğimizi hızlı ve ucuz bir şekilde genişletmemizi sağlayabilir” dedi.
Henüz ilaçlar klinik deneyler için hazır değil. İnsanlarda test edilmesi için bir-iki yıllık ek çalışmanın gerektiği tahmin ediliyor.
Fleming Initiative ve Imperial College London’dan Dr. Andrew Edwards, çalışmayı “çok önemli” ve “muazzam bir potansiyele sahip” olarak nitelendirirken, yapay zekanın güvenlik ve etkinlik testlerinde insan katkısına hâlâ ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.
Prof. Collins, yapay zekanın laboratuvardaki performansın ötesine geçerek vücuttaki etkinliği daha iyi tahmin edebilecek modellerle desteklenmesi gerektiğini belirtti. Tasarlanan 80 potansiyel belsoğukluğu tedavisinden sadece ikisinin sentezlenebilmesi, sürecin zorluklarını ortaya koyuyor.
Warwick Üniversitesi’nden Prof. Chris Dowson, çalışmayı “harika” olarak tanımlarken, ilaca dirençli enfeksiyonları etkileyen ekonomik sorunlara dikkat çekti: “Ticari değeri olmayan ilaçları nasıl üretirsiniz? Yeni antibiyotikler etkili olsalar da, kar amacıyla fazla kullanılamayacakları için ekonomik teşvik sınırlı.”
