Bilim insanları, ilk kez bir memeli beynindeki karar verme sürecinin ayrıntılı haritasını çıkardı. Bulgular, kararların nasıl alındığına dair mevcut bilgileri sorgulatıyor.
Beynin karar anındaki aktivitesi görüntülendi
Uluslararası Beyin Laboratuvarı çatısı altında birleşen 12 farklı laboratuvar, fareler üzerinde ortak bir deney yürüttü. Deneyde fareler, küçük bir direksiyonla ekrandaki hedefi kontrol etmeye çalıştı. Ara sıra hedefin görünürlüğü azaltılarak hayvanların önceki deneyimlerinden faydalanması sağlandı.
Her laboratuvar beynin farklı bölgelerini izledi ve 279 beyin bölgesinden, toplamda 650 binden fazla nöronun aktivitesi kaydedildi.
“Noel ağacı gibi aydınlanan” beyin
Araştırma, karar verme sırasında beynin yalnızca tek bir bölgesinin değil, çok sayıda bölgenin aynı anda aktifleştiğini ortaya koydu. Çalışmanın yazarlarından Dr. Anne Churchland, bunun tek tek hücrelerin değil, kolektif nöron ağlarının karar sürecini desteklediğini gösterdiğini söyledi.
Beklentiler kararı daha en baştan etkiliyor
Bilim insanları, duyusal veriler beyne ulaşmadan önce bile beklentilerin devreye girdiğini gözlemledi. Örneğin, hedefin sağda mı solda mı olacağına dair beklenti, sinyaller daha gözden talamusa iletilirken bile kodlanıyordu. Bu da kararların, farkında olmadan önceki deneyim ve beklentiler tarafından yönlendirildiğini gösteriyor.
Oxford Üniversitesi’nden Laurence Hunt, bulguların “nesnel gerçeklikten çok öznel deneyimlerin davranışlarımızı şekillendirdiğini” işaret ettiğini belirtti. Araştırmacılardan Alexandre Pouget ise, beynin ve çevresinin deterministik bir sistem oluşturduğunu vurgulayarak, “Bir bireyin karar vermeden önce ne yapacağını belli ölçüde tahmin etmek mümkün” dedi.
İnsanlar için de geçerli olabilir
Çalışma fareler üzerinde yapılmış olsa da, insan ve hayvan beyinlerindeki benzerlikler nedeniyle araştırmacılar mekanizmanın insanlarda da işleyebileceğini düşünüyor. Churchland, daha önceki bulguların beklentilerin hem insan hem de hayvan davranışlarını benzer şekilde yönlendirdiğini hatırlatarak, benzer devrelerin insan beyninde de bulunabileceğine işaret etti.
