Maksim Gorki’nin 1906 yılında kaleme aldığı Ana, yalnızca Rus edebiyatının değil, dünya edebiyatının da en etkili politik romanlarından biridir. Roman, 1905 Devrimi’nin hemen öncesinde Rusya’da filizlenen işçi hareketlerini, bu hareketlerin halk üzerindeki etkisini ve bireyin bilinçlenme sürecini anlatır. Ancak Ana, bu tarihsel arka planın ötesine geçerek insan ruhunun dönüşümünü ve cesaretin bulaşıcı gücünü merkeze alıyor.
Romanın başkahramanı Pelageya Nilovna, içki düşkünü, otoriter bir kocanın gölgesinde yaşamış, korkak ve silik bir kadındır. Ancak kocasının ölümünün ardından oğlu Pavel’in işçi hareketlerine katılmasıyla hayatı değişmeye başlar ve oğlunun adanmışlığı ve idealleri, zamanla Nilovna’nın da kendi iç dünyasını sorgulamasına, korkularını yenmesine ve mücadeleye katılmasına neden olur. Gorki burada yalnızca bir annenin değil, aynı zamanda tüm ezilmiş halkların uyanışının metaforunu çizer ölümsüz eserinde .
Gorki’nin dili yalındır, ancak yalınlığın ardında güçlü bir idealizm ve devrimci romantizm de barındırır aynı zamanda . Yazar, bireysel acılarla toplumsal çatışmalar arasındaki bağı ustalıkla kurar. Ana, yalnızca politik bir roman değil; aynı zamanda umudun, değişimin ve insan iradesinin yüceltilmesidir.
Eleştirmenler zaman zaman romanın propagandaya kaydığını belirtse de bu, romanın tarihsel bağlamı ve Gorki’nin siyasal kimliği göz önünde bulundurulduğunda anlaşılabilir bir durum olarak çıkar karşımıza. Gorki, Lenin ile yakın ilişkileri olan, sosyalist düşünceye derin bir bağlılık duyan bir yazardır ve bu ideolojik arka plan romanın her satırına sinmiştir.
Sonuç olarak Ana, sadece bir kadının uyanış hikâyesi değil; bir halkın, bir sınıfın ve bir çağın diriliş çığlığıdır. Okuyucuyu hem duygusal hem de düşünsel olarak sarsan bu eser, hâlâ güncelliğini koruyan güçlü bir politik roman olarak günümüzde de güncelliğini koruyor.
