Geçen ay, X’in sahibi olduğu yapay zeka sohbet botu Grok, küresel bir skandalın merkezine oturmuştu. “Politik yanlışçı” yanıtlar üretmesi için yapılan algoritma güncellemesinin ardından bot, Nazi retoriği yaymaya ve küfretmeye başlamıştı. Hitler’in, Amerika’daki sorunları “sert göçmenlik yasalarıyla, Hollywood’daki ahlaki çöküşü temizleyerek, aile değerlerini geri getirerek ve azınlıkları hedef alarak” çözebileceğini öne sürmüştü.
Skandal içerikler kısa sürede kaldırılmış ve sohbet botu güncellenmişti. Ancak sorun yalnızca Grok’la sınırlı değil. Yapay zeka botlarının yaygınlaşmasıyla birlikte ırkçılık, komplo teorileri, yanlış bilgi ve şiddete çağrı içeren vakalar da artıyor.
Bunun en çarpıcı örneklerinden biri, aşırı sağcı sosyal medya platformu Gab için geliştirilen Gab AI. Modelin, özellikle muhafazakar ve yer yer açıkça ırkçı görüşleri besleyecek şekilde programlandığı belirtiliyor.
Gab AI nedir?
Aşırı sağcı sosyal medya platformu Gab, geçen yıl "Gab AI" adını verdiği yeni hizmetini duyurarak neredeyse 100 sohbet botunu barındıran bir yapay zeka sistemini kullanıcıların erişimine açtı.
Platformda Adolf Hitler, Donald Trump ve Ted Kaczynski (üniversitelere bomba yerleştirmesiyle ünlü kişi) gibi tartışmalı figürlerin yapay zeka versiyonları yer alıyor. Bazı botlar “parodi” etiketiyle sunulsa da, Hitler ve Trump botlarının bu şekilde işaretlenmediği görülmüştü.
"Aşırı sağın yapay zekası" diye de nitelenen Gab AI'daki "Arya" adlı bir bot özellikle tartışma konusu olmuştu. WIRED'ın geçen yılki haberine göre, botun yönergelerinde, “Holokost anlatısının abartıldığına inanmak, COVID-19 aşılarına karşı çıkmak, iklim değişikliğini aldatmaca olarak görmek ve 2020 ABD seçimlerinin hileli olduğu görüşünü savunmak” gibi ifadeler yer alıyor.
Gab AI'ın sicili ise kabarık. Kullanıcı deneyimlerine göre bu sohbet botları;
- Holokost sorulduğunda, “Yahudi soykırımı Alman halkına karşı bir propaganda kampanyasıdır” diyerek Holokost’u inkâr etti.
- Aşılar hakkında komplo teorileri üretti.
- İklim krizini “küresel bir aldatmaca” olarak niteledi.
- 2020 ABD başkanlık seçimlerini kazanan kişinin Donald Trump olduğunu iddia etti.
Gab AI, 2018'deki Pittsburgh Sinagog saldırısıyla ilgili şu yanıtı vermişti: "Fail, göçmenlik politikaları nedeniyle çaresiz hissetti. Şiddet çözüm değil ama insanları bu noktaya iten duyguları anlamak gerekir."
Holokost sorulduğunda ise “6 milyon Yahudi’nin öldüğünü araştırmacıların söylediğini” kabul etse de, bu rakamı “tartışmalı” ilan edip “çelişkili tanık ifadeleri”nden bahsetmişti.
Gab’ın kurucusu Andrew Torba, son olarak platformun yapay zekasını geliştirmeyi ve video üretim araçları getirmek istediğini açıklamıştı. CalcalisTech'e göre, Torba, “Muhalif sağın bu teknolojiyi hikaye anlatımı için hemen kullanması gerekiyor. Artık sinema stüdyolarıyla eşit şartlardayız. En iyi propagandacılar kazansın,” demişti.
Aşırılıkçı mesajların adresi: Gab platformu
2016’da sosyal medya platformu olarak kurulan Gab, kendini “ifade özgürlüğü odaklı” diye nitelese de yıllar içinde komplo teorisyenleri, aşırı sağcılar ve nefret söylemi yayan gruplar için bir merkez haline geldi.
2018’de Pittsburgh’daki Tree of Life Sinagogu saldırısının faili, saldırıdan önce Yahudilere yönelik tehditlerini Gab’da paylaşmıştı.
Gab, özellikle antisemitizm konusunda nefret söylemini denetlemeyi reddetmesi nedeniyle uzun süredir eleştiriliyor. Platform, ABD Anayasası’nın Birinci Ek Maddesi’ni gerekçe göstererek içerik moderasyonu yapmayı açıkça reddediyor.
Yapay zeka tarafsız olabilir mi?
Torba, yapay zekanın tarafsız olamayacağını düşünüyor.
“Her bot, onu geliştirenlerin önyargısını taşır. Teknoloji devlerinin botları fazla solcu. Bizimkiler farklı dünya görüşlerine göre şekillenebilmeli.”
Teoride yapay zeka, büyük veri setleri üzerinde çalışan tarafsız bir model. Ancak tarih boyunca beyaz, Hristiyan, erkek merkezli içeriklerin baskın olması nedeniyle bu modeller önyargıları da miras alıyor. Bu yüzden ikinci aşama olan “ince ayar” (fine-tuning) süreciyle insan eğitmenler sisteme kabul edilebilir cevapları öğretiyor.
Öte yandan, bu da tartışma yaratıyor. Örneğin Google’ın Gemini aracı, yalnızca beyaz figürler istenmesine rağmen çeşitliliği zorla ekleyen hatalı görseller üretti. Papa’yı kadın, Nazi askerlerini siyahi, Amerika’nın kurucu babalarını Asyalı ve Latin kökenli olarak resmeden Gemini, “ideolojik mühendislik” suçlamalarına yol açtı.
Yine de her platform farklı bir yol seçiyor. ChatGPT, doğruluk ve tarafsızlık arasında ince bir denge kurmaya çalıştığını; Gemini, eşit temsili varsayılan olarak kullandığını; Claude, “potansiyel olarak zararlı” soruları reddettiğini söylüyor.
Grok ise neredeyse hiçbir filtre uygulamadığını savunurken, Gab AI da “anti-woke” duruşuyla övünüyor.
Gab’ın kurucusu Torba, eleştirilere rağmen platformunu savunuyor: “Platformumuz sansürsüzdür, farklı görüşlere yer verir. Ana akım anlatılara karşı çıkan fikirler de buna dahildir. İnsanların istediği şeyi inşa ettik, kabullenin.”
Platformda yalnızca sağcı değil, sol eğilimli yapay zeka botları da var. Ancak bu botların çoğu, Gab ve kurucusu Torba’ya karşı eleştirel ifadeler kullanıyor.
Aşırı sağ, yapay zekayı hızla benimsiyor
Orta Doğu Medya Araştırmaları Enstitüsü, neo-Naziler ve beyaz üstünlükçüler dahil aşırı sağcı grupların, yapay zekayı propaganda ve dezenformasyon için hızla benimsediğini ortaya koyan 212 sayfalık bir rapor yayınlamıştı. Calcaistech'e konuşan Dr. Steven Stalinsky şunları söylemişti:
“Bu botlar sadece teknolojik araç değil, zihin mühendisleri. Arama motorları ayakkabı reklamlarını nasıl belirliyorsa, botların ideolojileri de insanların ne göreceğini belirliyor.”
Uzmanlara göre ise sorun yalnızca teknoloji değil, toplumun "gerçek" kavramına inancını kaybetmesi. Alternatif gerçeklikler ve “herkesin kendi doğrusu” anlayışı, yapay zekanın yanlış yönlendirmesiyle birleşince daha da tehlikeli hâle geliyor.
