Geçmişte 'trafoya kedi girmesi’, son anda alınan ‘mühürsüz oyların geçerli sayılması gibi kararlar toplumda seçim güvenliğiyle ilgili endişelere yol açıyor.

 14 Mayıs’ta zor ve önemli bir seçime gidiyoruz. Ülkemiz için mevcut başkanlık rejiminin de bir şekilde oylanacağı bu seçimde herkesin aklındaki soru “Seçim güvenliği nasıl sağlanacak?’’ 21 yıllık süreçte vatandaşların özellikle çeşitli yayın organlarıyla manipüle edildiğini düşünmesi, en son İstanbul seçimlerinde  duyduğumuz ‘’ Hiçbir şey olmadıysa da bir şey oldu’’ sözü ile seçimin yenilenmesi,   YSK’nin mühürsüz oyları geçerli sayması ve tarafsızlığını yitirdiğini açıkça ilan etmesi endişelerin yersiz olmadığının kanıtı...

Yine İstanbul Seçimlerinde  gördüğümüz gibi sandıklara sahip çıkmak ve sonucun değiştirilmesini  engellemek de imkansız değil. Sadece haklarımızı yeterince bilmek ve bunları kullanmaktan kaçınmamak gerekiyor.

Sandık güvenliği konusunda daha önce de bu alanda oldukça başarılı çalışmalar yapmış olan Avukat Yeliz Aydın’ın kapısını çaldık. Kendisi de bizi kırmadı ve aklımızdaki tüm soruları  yanıtladı. Kendisine çok teşekkür ediyoruz.

Her şey önce sandığa gitmekle başlayacak ve sonrası hepimiz için yeni bir başlangıcın ilk adımı olacak.

Geleceğimiz için oyumuza sahip çıkıyoruz.

Serap Özer

 

 -Seçimlerin sağlıklı bir şekilde yapılması mümkün müdür?

-Demokrasinin temelini teşkil eden seçimlerin adil bir şekilde yapılıp tamamlanabilmesi için, kasten veya yanlışlıkla yapılabilecek hatalı uygulamaların tümüne engel olmak mümkündür. Bu konuda en önemli görev, Sandık Kurulu görevlileri ve yine sandık başındaki müşahitler yani gözlemcilerine aittir. Öncelikle bu görevlilerin iyi bir eğitim almış olması gerekir eğitimin yanında biz hukukçuların onlara vereceği hukuki desteğin öneminin de farkında olduğumuzdan bu konuda sorumluluk almak isteyen ve seçim güvenliğini önemseyen meslektaşlarımız ile birlikte seçim günü sandık başlarında sorunları gidermek için hazır bulunacağız. Sandıklara ve oyumuza sahip çıkmak hepimizin sorumluluğudur.

-Avukatlar nasıl bir oluşum içerisindeler seçim güvenliği için sahada nasıl destek sağlayacaklar?

-Ülke genelinde baroların TBB nin ve siyasi partilerin hukuk ekipleri mevcut ,biz her seçim Sakarya özelinde arkadaşlarımız ile seçim güvenliği için sandık başlarında bulunuyoruz.14 Mayıs seçimleri için de Sakarya Özelinde gönüllü meslektaşlarımızdan oluşan bir ekip kurduk. Sakarya’da 14 Mayıs  günü sandık kurulu üye ve müşahitler ile seçmenlerin yaşayacağı hukuka aykırı uygulamalara karşı, işlem ve eylemlerin usul ve yasaya uygun yapılmasını temin etmek amacıyla sandık başlarında  yaklaşık 60 avukat meslektaşımız olacak. Avukatlar hukukun doğru uygulanması dışında bir amaç taşımamaktadır. Herhangi bir tarafı yoktur. Her zaman olduğu gibi hukuktan yana olacaklardır. Bu nedenle sorun yaşayan ya da uygulamada bilgi eksikliği ile karşılaşan kim olursa olsun siyasi kimliğine bakılmaksızın avukatların seçim mevzuatı ile ilgili hukuki  yardımından faydalanacaktır.

-Seçimde görev yapacak  sandık görevlilerine tavsiyeleriniz nelerdir?

Öncelikle görevlerini hukuka uygun şekilde kanundan ayrılmadan yapmaları asıldır. Bunun için  298 Sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ve yayınlanan 135,135/2,136 sayılı genelgeleri okumak ve anlamak yeterli olacaktır.Seçim günü bizi karmaşadan kurtaracak ve hataları yok edecek yegane kaynaklardır.Bu kaynaklar dışında hiçbir kurala ya da teamüle itibar edilmemesi gerekmektedir.

Her görevlinin görev yerine oy kullanma işleminden en az 1,5 saat önce gitmesi önemlidir.Zira seçim materyallerinin başkan tarafından teslim alındığının ve kontrolünün yapılması seçim güvenliği için  büyük önem taşımaktadır.14 Mayıs seçimi tüm ülkede saat.08.00-17.00 arasıdır. Bu saatler dışında oy kullanılamaz. Tek istisnası ; belirlenen oy verme bitiş saati geldiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler varsa, sandık kurulu başkanı bu kişilerin kimliklerini aldıktan sonra sıra ile oylarını kullanmalarına izin verir.Ancak yine de sorun yaşamamak açısından saatlere riayet etmek en büyük sorumluluğumuzdur.

-Seçimde oy kullanmaya giderken yanımızda neler bulundurmalıyız?

Yanında, ‘fotoğraflı, T.C kimlik numaralı ve soğuk damgalı’ resmi kimlik tiplerinden birini getirenler oy kullanmak için yeterlidir. Şayet seçmen T. C. kimlik numarası taşımayan resimli ve resmî bir kimlik belgesi ibraz ederse, seçmen bilgi kâğıdını veya nüfus müdürlüklerince verilmiş nüfus kayıt örneğini sunarak da oy kullanabilir.

-Fiziksel engellilerin oy kullanmasında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir. Refakatçi ile kabine girmesi mümkün müdür?

Görme engelliler,Felçliler,Elleri eksik olanlar,Bedeni engelleri açıkça belli olanlar seçim çevresi seçmeni olan ve o sırada sandık çevresinde bulunan akrabalarından birinin, akrabası yoksa diğer herhangi bir seçmenin yardımı ile oylarını kullanabilirler.Fakat bir seçmen birden fazla engelliye yardım edemez,sandık kurulu başkan veya üyeleri, engelli seçmenlere yardım etmek amacıyla oy verme kabinine giremez, oy kullanma sırasında yardım edemez. İlk defa bu seçimde görme engelli seçmen için şablon kullanılacak olup görme engellilerin bu şablonu kullanarak oy kullanmasını sağlamak gerekir.

-Zihinsel engelli olup seçmen kaydından düşmeyen kişiler için uygulanacak yöntem nedir?

Seçmen kaydında adı bulunan herkes kimliğini açıkça belirtmek şartıyla oy kullanabilir.Seçmen kaydında adı bulunan kişinin oy kullanmasına engel olmak suç oluşturur.Bu nedenle zihinsel engelli olduğunu düşündüğünüz seçmen kaydında adı bulunan bir kişi oy kullanabilir.Fakat oy kullanma kabinine fiziksel engeli bulunmadığından yalnız girmek zorundadır.Böyle bir kişiye rastlanması durumunda yalnız olarak oy kullanmasına izin verilmelidir.

-Okuma yazma bilmeyenlerle oy verme kabinine girilebilir mi?

Okuma - yazma bilmeyen seçmenler tabiî ki oy kullanabilir fakat  oylarını kullanmaları konusunda başkaları tarafından sandık çevresinde yardım edilemez. Okuma - yazma bilmeyen seçmen, sorduğu ve istediği takdirde sandık kurulu başkanı, sadece birleşik oy pusulaları üzerinde bulunan cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti ve ittifakların işaretlerinden hangisinin hangi aday veya partiye ait olduğunu ve tercih ettiği cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti ve ittifakların diğer bölüme taşırmamak suretiyle "TERCİH" veya "EVET" mührünü basması ve birleşik oy pusulalarını katlayıp sarı renkli zarfa koyarak ağzını yapıştırması gerektiğini anlatır. Okuma - yazma bilmeyen seçmenlere oy verme sırasında yardım etmek amacıyla oy verme yerine kendisinden başka kimse giremez ve oy kullanma sırasında yardım edemez.

 

-Kişi engelli olmayıp seçim öncesi yasadığı bir sorun nedeniyle engelli durumuna düşerse sandık taşınır mı? Yada diğer engellilerin yararlandığı haklardan yararlanabilir mi? ( kabine biri ile girmek gibi), Seyyar sandığa kaydını yaptırmayan ancak seçim günü sandığın alandan çıkarılmasını isteyen çok yaşlı, yürüyemeyen insanlar için herhangi bir istisna uygulanabilir mi?

Uygulamada çok sıklıkla karşılaştığımız bir sorun bu yasaya göre sandık ve materyalleri sandık çevresinden çıkarılamaz. Bu kural çok açıktır. Hiçbir istisnası yoktur. Fakat yaşlı ve hasta olan yürüyemeyen insanlar için sürekli böyle istekler gelmekte idi ve bunu kabul eden sandık başkanları olmakta idi.Sanırım bunun önüne geçmek için seyyar sandık uygulaması 24 haziran seçimlerinde yürürlüğe konuldu. Fakat uygulamayı bilmeyenler kayıt olamadığı için o seçimde yine bu konuda uygulamada epeyce sorun çıktı. Bu seçimde kayıt edilmeyenin daha az olacağını düşünsem de yine de olacaktır. Seyyar sandığa kayıt olmamış engelli olan yürüyemeyen kişiler için sandık materyallerini ya da sandığı taşımak mümkün değildir. Bu durumda olan kişiler önceden kayıt yaptırmadı ise oyunu kullanamayacaktır.

 

-Sandık seçmen listesinde adları yazmayan kişiler, o sandıkta oy kullanabilirler mi?

Normal olarak hayır.  Ancak bu kuralın istisnaları vardır:

Genelge de ayrı ayrı sayılıyor ama genel olarak seçimde görevli kişiler sadece başka sandıkta oy kullanabilir. Bunun içinde ilçe seçim kurulları 142 belgesi verir.Bu kişinin adının bulunduğu sandıkta da seçmen kaydı kapatılır.Oy kullanacağı sandığın kurulu, bu madde kapsamındaki kimselerin ilgili belgelerinin ıslak imzalı aslını, oy verme işleminden önce alır. Bu belgeler, diğer seçim evrakı ile birlikte ilçe seçim kuruluna teslim edilir.

Bu madde uyarınca oy kullanan seçmenlerin ad ve soyadları ile kimlik bilgileri, oy kullandıkları sandık seçmen listesinin sonuna yazılarak karşısına imzaları alınır

Yani önemle belirtmek isterim ki İlçe seçim kurullarınca verilmiş belgesi olmayan hiçbir görevli ve sorumlu kendi sandığı dışında oy kullanamaz. Oy kullandırıldıktan sonra bu belge kesinlikle seçmene geri verilmez.

-Yine bu seçimde  ittifaklar için de oy kullanacağız. Bu pusulalarda hangi oylar geçersiz ya da geçerli sayılacak? Bir oyun ittifaka mı partiye mi olduğunu nasıl anlayabiliriz?

İttifak alanı; İttifak unvanı bölümü ile aralarındaki boşluk dâhil ittifak yapan siyasi partilerin sütunlarının tamamını ifade eder. İttifak alanı içerisinde, “EVET” mührünün;  Bir siyasi partiye ayrılan alana,  Hem bir siyasi partiye ayrılan alana hem de ittifak unvanı bölümüne,  İttifak unvanı bölümüne taşacak şekilde, bir siyasi partiye ayrılan alana, basılması halinde, bu oy pusulaları geçerli kabul edilir ve sayım döküm cetvelinde o siyasi partinin cetveldeki sütununa işaretlenir. Bu haller dışında, yalnız ittifak alanı içerisine “EVET” mührünün basıldığı her durumda, bu oy pusulaları da geçerli kabul edilir ve sayım döküm cetvelinde ittifakın ortak oyu olarak değerlendirilir.

Hiçbir yerine EVET/TERCİH mühürü basılmamış olan, birden fazla Cumhurbaşkanı adayına, aynı ittifak içinde yer almayan birden fazla siyasi partiye, birden fazla ittifaka veya bağımsız adaya ayrılan alanlara “TERCİH” veya “EVET” mührü basılmış olan, Üzerine “TERCİH” veya “EVET” mührü dışında herhangi bir özel işaret, herhangi bir isim, imza kaşesi, mühür veya parmak izi basılmış olan,başka parti ya da ittifak alanına taşan şekilde mühür basılmış olan pusulalar geçersiz olarak sayılacaktır.

-Vatandaş olarak bu çalışmalarda yaşanacak aksaklıklara müdahale hakkımız var mı?

Belirttiğim gibi birinin oy kullanmasını engellemek suçtur. Buna dikkat ederek yaşanan hukuksuzluğa müdahale etmek her vatandaşın görevidir aslında böyle bir durum ile karşılaşıldığında sandık kuruluna siyasi parti müşahitlerine bildirmek ve yasal işlem yapılmasını sağlamak gerekir.Bunu tabi tartışmadan kimsenin oy kullanma hakkını engellemeden ve oy kullanma zamanını kesmeden yapmak gerekir.

-Son olarak söylemek istediğiniz bir şey var mı?

Herkesin oyunu kullanmak için sandık başına gitmesini sandık görevlilerinin de hukuka uygun şekilde görevlerini layıkıyla yerine getirmelerini umuyor  ve ülkemiz için hayırlı bir seçim olmasını diliyorum. Halkın bilinçlendirilmesi için hassasiyet gösteren medya yazar ekibine de ayrıca  teşekkür ediyorum.