Afganistan’da Taliban yönetimi, üniversitelerde kadınların yazdığı kitapları öğretim materyalleri arasından çıkardı. Yeni yasak kapsamında insan hakları ve cinsel taciz gibi derslerin öğretilmesi de yasaklandı.
Yaklaşık 140 kadın yazarın kitapları, “Şeriat ve Taliban politikalarına aykırı” oldukları gerekçesiyle 680 kitaplık “sakıncalı” listede yer aldı. Bunlar arasında “Kimya Laboratuvarında Güvenlik” gibi teknik kitaplar da bulunuyor.
Üniversitelere ayrıca 18 dersin artık işlenemeyeceği bildirildi. Taliban yetkilileri, bu derslerin “Şeriat prensipleri ve sistemin politikalarıyla çeliştiğini” belirtti. Yasaklanan derslerden altısı özellikle kadınlara yönelik; Toplumsal Cinsiyet ve Kalkınma, İletişimde Kadının Rolü ve Kadın Sosyolojisi bunların arasında.
Taliban dört yıl önce iktidara dönmesinden bu yana birçok kısıtlama uyguladı. Yalnızca bu hafta, liderin emriyle en az 10 eyalette fiber optik internet de yasaklandı. Yetkililer, kararın “ahlaksızlığı engellemek için” alındığını açıkladı.
Kadınlar ve kız çocukları, Taliban’ın kuralları nedeniyle en ağır darbe alan gruplar arasında. Altıncı sınıftan sonra eğitimleri yasaklanan kadınların kalan birkaç eğitim fırsatından biri de 2024 sonlarında ebelik kurslarının sessizce kapatılmasıyla ortadan kalktı.
Kadın Yazarlar ve Akademik Boşluk
Kitapları inceleyen komiteden bir üye, BBC Afgan Servisi’ne, “Kadınların yazdığı kitapların okutulmasına izin verilmiyor” dedi. Yasaklanan yazarlar arasında Taliban’ın iktidara dönmesinden önce Adalet Bakan Yardımcılığı yapmış olan Zakia Adeli de bulunuyor. Adeli, karara şaşırmadığını ifade etti:
“Taliban'ın kadın düşmanı politikaları göz önünde bulundurulduğunda, kadınların eğitim almasına izin verilmediği bir ortamda, görüşlerinin ve yazılarının da bastırılması doğaldır.”
Taliban’ın Yükseköğretim Bakanlığı akademik işlerden sorumlu başkan yardımcısı Ziaur Rahman Aryubi, üniversitelere gönderdiği mektupta yasak kararlarının “din alimleri ve uzmanlardan oluşan bir panel tarafından” alındığını açıkladı.
İran Kaynaklı Kitaplar da Hedefte
Kadın yazarların kitaplarının yanı sıra, İranlı yazarların ve İran’da basılan eserlerin de yasaklandığı belirtildi. Komite üyelerinden biri, bu adımın “İran içeriklerinin Afgan müfredatına sızmasını önlemek için” alındığını söyledi.
Afganistan’daki tüm üniversitelere gönderilen 50 sayfalık listede 679 eser yer alıyor. Bunların 310’u İran kaynaklı. Ancak bir üniversite profesörü, bu yasakların yükseköğretimde ciddi bir boşluk yaratmasından endişe ettiğini belirtti:
“İranlı yazarların eserleri, Afgan üniversitelerinin küresel akademik toplulukla bağını oluşturuyor. Onların ortadan kaldırılması büyük bir boşluk yaratır.”
Kabil Üniversitesi’nden bir başka profesör ise, öğretim görevlilerinin yasaklanan kitap bölümlerinin yerine kendi ders materyallerini hazırlamak zorunda kaldığını söyledi. Ancak bu materyallerin uluslararası standartlara uygun olup olmayacağı henüz belirsiz.
