Istanbul Büyükşehir Belediyesi yıkıcı bir depremin mega kente verebileceği hasar ile ilgili 39 ilçenin adeta röntgenini çekti. İBB ile Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü işbirliğinde yapılan “İstanbul İli Olası Deprem Kayıp Tahminlerinin Güncellenmesi Projesi/2019 ” verilerinin kullanıldığı araştırmada her ilçe için bir kitapçık hazırlandı. Bu kitapçıklarda mahalle bazında nüfus yoğunluğundan zemin etüdüne, bina yoğunluğundan kaç tane binanın depremde zarar göreceğine kadar birçok bilgi yer aldı. https://depremzemin.ibb.istanbul adresinden yayımlanan kitapçıklarda, İstanbul için en kötü senaryo olan 7.5 büyüklüğündeki bir depremin neler yaratabileceği sorusuna cevap arandı. Kent geneli için üretilen senaryoya göre İstanbul’da yaklaşık 190 bin 800 bina orta ve daha üst seviyede hasar görecek ve yaklaşık 2.5 milyon kişi acil barınma ihtiyacı yaşayacak. Senaryolar tüm ilçeler için mahalle mahalle detaylandırıldı. İşte o rapor...
Harita nasıl okunmalı?
Zeminle ilgili haritalarda Vs30 parametreleri kullanılmış. Bir başka ifadeyle 30 metrelik üst zemin tabakasının ortalama kesme dalgası hızı üzerinden haritalar hazırlanmış. Harita bu parametrelerle depremin nerelerde daha şiddetli hissedileceğini gösteriyor.
Gazi Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi Kurucu Başkanı Prof. Dr. Süleyman Pampal, Vs30 parametresinin depremde zeminin yüzeyden itibaren 30 metreye kadar olan kısmında S-dalgası hızının değerini gösterdiğini söylüyor:
“S-dalgası, depremin yıkıcılığının ana sebebi olan “kayma” dalgasıdır. S-dalgasının hızı, sert zeminlerde daha çabuk, yumuşak zeminlerde ise daha yavaş yayılır. Yumuşak zeminler bu dalgaları soğuramadığı için yer daha şiddetli sarsılır. Vs30 parametresinde de amaç zeminin deprem etkisini çoğaltma ve iletme potansiyelini belirlemektir. Yüksek Vs değeri, örneğin 1500 gibi, sağlam kaya zeminlere işaret eder. Bu zeminler, depremin etkisini artırmaz. 180-200 gibi düşük Vs değerleri ise alüvyal, yumuşak ve gevşek zeminlere işaret eder ki bu da depremin ivmesini artırarak hasarın da büyümesine yol açar. 17 Ağustos 1999 depreminde Beşiktaş’ta ivme 0.015 g olarak düşük düzeyde ölçülmüş ve bir hasara neden olmamışken, Avcılar’da ivme 20 katına, 0.30 g’ye çıktığı için beklenmeyen hasarlara ve can kaybına yol açmıştı. Bunun nedeni de Avcılar’da zeminin kötü, Vs değerinin düşük olmasıydı. Beşiktaş’ta ise zemin iyidir ve Vs değeri de yüksektir.”
- Mavi tonlar: Sert zeminler (Vs30 yüksek). Deprem dalgaları burada fazla büyümez.
- Sarı-turuncu-kırmızı tonlar: Yumuşak zeminler (Vs30 düşük). Bu bölgelerde deprem sırasında zemin büyütmesi (ground amplification) olabilir.
- Açık yeşil tonlar: Orta sertlikte zeminler.
Adalar: Tahminlere göre, Adalar’daki binaların %23’ü hasar görmeyecek, %29’u hafif, %30’u orta, %12’si ağır, %6’sı çok ağır hasar görecek. Binaların %48’inin, yani 3 bin binanın orta ve üstü seviyede hasar görmesi bekleniyor. Ağır ve çok ağır hasarlı binaların yıkılması gereği ortaya çıkacak. 9 bin 500 kişi acil barınmaya ihtiyaç duyacak.
Ataşehir: Ataşehir’deki binaların ortalama %63’ü hasar görmeyecek, %24’ü hafif, %10’u orta, %2’si ağır, %1’i çok ağır hasar görecek. Depremde yaklaşık 3 bin 400 bina orta ve üstü seviyede hasar görecek. Depremi hasarsız veya hafif hasarlı atlatacak bina sayısı yaklaşık 24 bin 200. 45 bin kişinin acil barınma sorunu yaşayacağı öngörülüyor.
Arnavutköy: Arnavutköy’deki binaların ortalama %78’i hasar görmeyecek. %15’i hafif, %5’i orta, %1’i ağır, %1’i çok ağır hasar görecek. Yaklaşık 2 bin bina orta ya da daha üst seviyede hasar görecek. 30 bin binanın ise hasarsız ya da hafif hasarlı olacağı hesaplanıyor. Yaklaşık 17 bin 500 kişinin acil barınma ihtiyacı olacak.
vcılar: Beklentiler, Avcılar’daki binaların yaklaşık %61’inin hasar göreceğine, %39’unun ise hasar görmeyeceğine işaret ediyor. Binaların ortalama %34’ü hafif, %21’i orta, %5’i ağır, %1’i çok ağır hasar görecek. Orta ve üstü seviyede hasar görecek bina sayısı 7 bin. 20 bin bina ise hasarsız veya hafif hasarlı olacak. 100 bin kişi acil barınma ihtiyacı yaşayacak.
Bağcılar: Bağcılar’daki binaların ortalama %39’u hasar görmeyecek, %36’sı hafif, %19’u orta, %4’ü ağır, %2’si çok ağır hasar görecek. 10 bin 600 binanın orta ve üstü seviyede hasar göreceği tahmin ediliyor. Hasarsız ya da hafif hasarlı bina sayısı 32 bin olarak hesaplanıyor. Acil barınma ihtiyacı yaşayacak kişi sayısı 178 bin 600.
Bahçelievler: Bahçelievler’deki binaların %24’ü hasar görmeyecek, %76’sı olumsuz etkilenecek. Binaların %42’si hafif, %25’i orta, %6’sı ağır, %3’ü çok ağır hasar görecek. Yaklaşık 8 bin bina orta ve üstü seviyede hasar görecek. 14 bin 800 bina hasarsız veya hafif hasarla depremi atlatacak, 183 bin 600 kişi acil barınma ihtiyacı duyacak.
Bakırköy: Bakırköy’deki binaların %21’i hasar görmeyecek, %33’ü hafif, %28’i orta, %11’i ağır, %7’si çok ağır hasar görecek. 5 bin 500 binanın orta ve üstü seviyede hasar göreceği tahmin ediliyor. Depremi hasarsız ya da hafif hasarla atlatacak bina sayısı 6 bin 500. Yaklaşık 87 bin kişi acil barınma ihtiyacı yaşayacak.
Başakşehir: Başakşehir’deki binaların %62’si hasar görmeyecek, %24’ü hafif, %11.5’i orta, %2’si ağır, %0.5’i çok ağır hasar görecek. Binaların %14’ü, yani yaklaşık 3 bin 700 bina orta ve üstü seviyede hasar görecek, 22 bin 100 bina ise ya hafif hasar alacak ya da hiç hasar görmeyecek. Yaklaşık 40 bin kişi de acil barınma ihtiyacı yaşayacak.
Beşiktaş: Beşiktaş’taki yapıların yaklaşık %78’i 2000 ve öncesi yıllarda inşa edildi, olası depremde %72’sinin hasar görmeyeceği tahmin ediliyor. Binaların %20’si hafif, %6.5’i orta, %1’i ağır hasar görecek. Orta ve üstü seviyede hasar görecek bina sayısı 1300 olarak hesaplanıyor. 12 bin 300 kişi acil barınmaya ihtiyaç duyacak.
Beykoz: Beykoz’da binaların %79’u hasar görmeyecek, depremi hafif hasarlı ya da hasarsız atlatacak bina sayısı 48 bin. Binaların %14’ü hafif, %5’in orta, %0.86’sı ağır, %0.22’si çok ağır hasar görecek. Binaların %7’sinin yani 3 bin 300’ünün orta ve üstü seviyede hasar göreceği hesaplanıyor. 17 bin 800 kişi acil barınma sorunu yaşayacak.
Bayrampaşa: Bayrampaşa’da binaların %35’i hafif, %19’u orta, %6’sı ağır, %3’ü çok ağır hasar görecek. Yaklaşık 5 bin 900 binanın orta ya da daha ağır hasar görmesi bekleniyor. Binaların %37’si hasar görmeyecek. Depremi hafif ya da hasarsız atlatacak bina sayısı 15 bin. 70 bin kişi acil barınma ihtiyacıyla karşı karşıya kalacak.
Beylikdüzü: Binaların %33’ü hasar görmeyecek, %34’ü hafif, %24’ü orta, %7’si ağır %2’si çok ağır hasar görecek. Binaların %34’ünün, yaklaşık 4 bin 300’ünün orta ve üstü seviyede hasar göreceği tahmin edilirken, 8 bin 500 binanın hasarsız veya hafif hasarlı olması bekleniyor. Acil barınma ihtiyacı yaşayacak kişi sayısı ise yaklaşık 80 bin.
Beyoğlu: Beyoğlu’ndaki binaların %58’i hasar görmeyecek, %26’sı hafif, %11’i orta, %3’ü ağır, %2’si çok ağır hasar görecek. 4 bin 400 binanın orta ve üstü seviyede hasar alması, yaklaşık 23 bin binanın ise hafif hasarlı ya da hasarsız olması bekleniyor. Acil barınma ihtiyacı yaşayacak kişi sayısı ise 31 bin.
Büyükçekmece: Büyükçekmece’deki binaların %42’sinin hasar görmeyeceği, 22 bin 700 binanın hafif hasar göreceği ya da hiç hasar almayacağı tahmin ediliyor. Binaların %30’unun hafif, %21’inin orta, %5’inin ağır, %2’sinin çok ağır hasar görmesi bekleniyor. Orta ve üstü hasar görecek bina sayısı 8 bin 700, acil barınma ihtiyacı yaşayacak kişi sayısı 73 bin.
Çatalca: Çatalca’daki binaların %78’i hasar görmeyecek, %14’ü hafif, %6’sı orta, %1’i ağır, %0.23’ü çok ağır hasar görecek. Binaların %7’sinin yani 2 bin binanın orta ve üstü seviyede hasar göreceği tahmin edilirken, hafif hasar görecek ya da hiç görmeyecek bina sayısı 25 bin 300 olarak hesaplanıyor. 5 bin 800 kişi acil barınma ihtiyacı yaşayacak.
Çekmeköy: Çekmeköy’deki binaların %78’i depremi hasarsız atlatacak, %16’sı hafif, %5’i orta, %0.5’i ağır, %0.07’si çok ağır hasar görecek. Binaların %5’inin orta ya da daha üst düzeyde hasar göreceği öngörülüyor ki bu da yaklaşık bin 100 binaya denk geliyor. Yaklaşık 12 bin kişi acil barınma ihtiyacı ile karşı karşıya kalacak.
Esenler: Esenler’deki binaların %46’sının hasar görmeyeceği, 18 bin 900 binanın depremi hasarsız ya da hafif hasarla atlatacağı tahmin ediliyor. Binaların %33’ü hafif, %16’sı orta, %3’ü ağır, %2’si çok ağır hasar görecek. Orta ya da üstü seviyede hasar görecek bina sayısı yaklaşık 5 bin. 94 bin kişi acil barınma ihtiyacı yaşayacak.
Esenyurt: Esenyurt’taki binaların ortalama %38’i hafif, yüzde 20’si orta, %4’ü ağır ve %1.4’ü çok ağır hasar görecek. Orta ve üstü seviyede hasar görecek bina sayısı 10 bin 500. Binaların %36’sı hasar görmeyecek. Depremi hafif hasarlı ya da hasarsız atlatacak bina sayısı ise yaklaşık 28 bin 500. 200 binden fazla kişi acil barınma ihtiyacı yaşayacak.
Eyüpsultan: Senaryolar, Eyüpsultan’daki binaların %61’inin hasar görmeyeceğini gösteriyor. Hafif hasar görecek ya da hiç hasar görmeyecek bina sayısı 30 bin. Binaların %25’i hafif, %11’i orta, yüzde 2.4’ü ağır, %0.87’si çok ağır hasar görecek. Yaklaşık 5 bin binanın orta ve üstü seviyede hasar göreceği tahmin edilirken 50 bin kişi acil barınma ihtiyacı yaşayacak.
Fatih: Fatih’teki binaların %28’i hasar görmeyecek, %36’sı hafif, %23’ü orta, %8’i ağır, %5’i çok ağır hasar görecek. 15 bin 500 bina, toplam yapı stoğunun %36’sı orta ve üst düzeyde hasar görecek. Yaklaşık 28 bin binanın ise hasarsız veya hafif hasarlı olması bekleniyor. 140 bin kişi acil barınma ihtiyacı yaşayacak.
Gaziosmanpaşa: Gaziosmanpaşa’daki binaların %23’ü hafif, %8’i orta, %1.5’i ağır, %0.5’i çok ağır hasar görecek. Yaklaşık 2 bin 800 bina orta ve üstü seviyede hasar alırken, %67’si, yani 26 bin 500 bina depremi hasarsız ya da hafif hasarla atlatacak. 42 bin kişi barınmaya ihtiyaç duyacak.
Kartal: Kartal’daki binaların %27’si hafif, %10’u orta, %2’si ağır, %1’i çok ağır hasar görecek. Yaklaşık 4 bin binanın orta ve üstü seviyede hasar göreceği hesaplanıyor ki bu Kartal’daki binaların %13’üne denk geliyor. Binaların %60’ının hasar görmeyeceği, 54 bin 500 kişinin acil barınma ihtiyacı duyacağı tahmin ediliyor.
Kağıthane: Kağıthane’deki binaların %73’ü hasar görmeyecek, %20’si hafif, %6’sı orta, %0.7’si ağır, %0.3’ü çok ağır hasar görecek. Binaların %7’sinin yani 2 bin binanın orta ve üstü seviyede hasar göreceği tahmin edilirken, 27 bina depremi hasarsız veya hafif hasarlı atlatacak. 30 bin kişinin acil barınma ihtiyacı yaşayacağı öngörülüyor.
Kadıköy: Kadıköy’deki binaların %60’ı hasar görmeyecek. Hafif hasarlı ya da hasarsız bina sayısı 22 bin olarak hesaplanıyor. Binaların %27’si hafif, %10’u orta, %2’si ağır, %1’i çok ağır hasar görecek. Yaklaşık 3 bin 100 binanın orta ve üstü seviyede hasar göreceği tahmin ediliyor. Acil barınma ihtiyacı olacak kişi sayısı 41 bin.
Güngören: Güngören’deki binaların %27’si hasar görmeyecek, %42’si hafif, %22’si orta, %6’sı ağır, %3’ü çok ağır hasar görecek. Binaların %31’nin yani 3 bin 400 binanın orta ve üstü seviyede hasar göreceği, hasarsız ya da hafif hasarlı bina sayısının yaklaşık 7 bin 600 olacağı hesaplanıyor. Acil barınma sorunu yaşayacak kişi sayısı 82 bin 500.
Küçükçekmece: Küçükçekmece’deki binaların %34’ü hasar görmeyecek, %34’ü hafif, %22’si orta, %7’si ağır, %3’ü çok ağır hasar görecek. Orta ve üstü seviyede zarar görecek bina sayısı 12 bin 300. Yaklaşık 27 bin 300 bina depremden hasar görmeyecek ya da hafif hasarlı olacak. 218 bin kişi acil barınma ihtiyacı duyacak.
Sarıyer: Sarıyer’deki binaların %80’i hasar görmeyecek, %14’ü hafif, %5’i orta, %0.7’si ağır, %0.3’ü çok ağır hasar görecek. Binaların yüzde 6’sı (yaklaşık 3 bin bina) orta ve üstü seviyede hasar görürken, 46 bin 400 binanın hasarsız veya hafif hasarlı olacak. Acil barınma ihtiyacı yaşayacak kişi sayısı yaklaşık 20 bin.
Silivri: Silivri’deki binaların %24’ünün hafif, %14’ünün orta, %3’ünün ağır, %1’inin çok ağır hasar görmesi bekleniyor. Binaların %18’i yani yaklaşık 9 bin 300 bina orta ve üstü seviyede hasar görecek, %58’i, yani 40 bin 800 bina hasar görmeyecek ya da hafif hasar alacak. 40 bin kişi acil barınma ihtiyacı yaşayacak.
Maltepe: Maltepe’deki binaların %57’si hasar görmeyecek, yaklaşık 24 bin 400 bina depremi hafif hasarlı ya da hasarsız olarak atlatacak. Binaların %28’i hafif, %12’si orta, %2’si ağır, %1’i çok ağır hasar görecek. Yaklaşık 4 bin 300 bina, yani toplam stoğun %15’i orta ve üstü seviyede hasar görecek. 60 bin kişi acil barınma ihtiyacı yaşayacak.
Pendik: Pendik’teki binaların %60’ı hasar görmeyecek, yani 44 bin 600 bina depremden hasarsız ya da hafif hasarlı çıkacak. Binaların %26’sı hafif, %11’i orta, %2’si ağır, %1’i çok ağır hasar görecek. Binaların %14’ü (yaklaşık 7 bin bina) orta ve üstü seviyede hasar görecek. 85 bin kişi de acil barınma ihtiyacı duyacak.
Sancaktepe: Sancaktepe’deki binaların %68’i hasar görmeyecek. 27 bin 300 bina depremi ya hasarsız ya da hafif hasarla atlatacak. Binaların %22’si hafif, %8’i orta, %1.5’i ağır, %0.5’i çok ağır hasar alacak. Yaklaşık 3 bin binanın, yani toplam yapı stoğunun %10’unun orta ve üstü seviyede hasar göreceği tahmin ediliyor. 40 bin kişi barınma sorunu yaşayacak.
Şişli: Şişli’deki binaların %72’sinin hasar görmeyeceği, 19 bin 500 binanın depremi ya hasarsız ya da hafif hasarla atlatacağı tahmin ediliyor. Binaların %21’inin hafif, %5’inin orta, %1’inin ağır, %1’inin çok ağır hasar görmesi bekleniyor. Yapı stoğunun %7’si (1300 bina) orta ve üstü seviyede hasar görecek. 14 bin 500 kişi acil barınma sorunu yaşayacak.
Sultanbeyli: Beklentilere göre, Sultanbeyli’deki binaların %61’i hasar görmeyecek, %24.6’sı hafif, %12’si orta, %2’si ağır, %0.4’ü çok ağır hasar görecek. İlçedeki binaların %14.4’ü (yaklaşık 4 bin 700 bina) orta ve üstü seviyede hasar görecek. Yaklaşık 29 bin 200 bina ya hasar görmeyecek ya da hafif hasar alacak. 50 bin kişinin barınma ihtiyacı olacak.
Sultangazi: Sultangazi’deki binaların %73’ü hasar görmeyecek, %20’si hafif, %5.8’i orta, %1’i ağır, %0.2’si çok ağır hasar görecek. Binaların 2 bin 100’ünün yani %7’sinin orta ve üstü seviyede hasar göreceği tahmin edilirken, 31 bin 900 binanın hasarsız veya hafif hasarlı olması bekleniyor. 35 bin kişi acil barınma sorunu ile karşı karşıya kalacak.
Zeytinburnu: Zeytinburnu’ndaki binaların %40’ı hafif, %24’ü orta, %6’sı ağır, %3’ü çok ağır hasar görecek. Binaların %33’ünün (yaklaşık 5 bin 300 bina) orta ve üstü seviyede hasar göreceği, %27’sinin hasar görmeyeceği tahmin ediliyor. Hasarsız veya hafif hasarlı olması beklenen bin sayısı 10 bin 700, acil barınma ihtiyacı yaşayacak kişi sayısı ise 93 bin.
Tuzla: Tuzla’daki binaların %28’i hafif, %19’u orta, %5’i ağır, %2’si çok ağır hasar görecek. İlçede binaların %26’sının (yaklaşık 7 bin 100 bina) orta ve üstü seviyede hasar göreceği, %46’sının depremi hasarsız atlatacağı tahmin ediliyor. 21 bin 200 binanın ise hasarsız veya hafif hasarlı olması beklenen ilçede 64 bin 250 kişi acil barınma ihtiyacı yaşayacak.
Ümraniye: Ümraniye’deki binaların %72’si hasar görmeyecek, yaklaşık 48 bin 350 bina hafif hasar alacak ya da depremi hasarsız atlatacak. Binaların %20’si hafif, %7’si orta, %0.9’u ağır, %0.1’i çok ağır hasar görecek. Binaların %9’unun (yaklaşık 4 bin 300 bina) orta ve üstü seviyede hasar göreceği tahmin ediliyor. 50 bin kişi barınma ihtiyacı yaşayacak.
Üsküdar: Üsküdar’daki binaların %67’si hasar görmeyecek, %23’ü hafif, %8’i orta, %1.5’i ağır, %0.5’i çok ağır hasar görecek. İlçedeki binaların %10’unun (yaklaşık 4 bin bina) orta ve üstü seviyede hasar göreceği tahmin edilirken, yaklaşık 37 bin 800 binanın ise hasarsız veya hafif hasarlı olması bekleniyor. 45 bin 300 kişi acil barınma ihtiyacı yaşayacak.
Şile: Şile’deki binaların %83.2’si hasar görmeyecek. Yaklaşık 19 bin bina depremi ya hasarsız ya da hafif hasarla atlatacak. Binaların %12’sinin hafif, %4’ünün orta, %0.6’sının ağır, %0.2’sinin çok ağır hasar görmesi bekleniyor. Binaların yüzde 4.8’i orta ya da üstü seviyede hasar görecek. 2 bin 600 kişi acil barınma sorunu yaşayacak.
